Սիրավյանի Փարաջանովը

Վաղը՝ հոկտեմբերի 9-ին, Հայաստանի ազգային պատկերասրահում կբացվի «Սիրավյանի Փարաջանովը» ցուցահանդեսը՝ նվիրված Հենրիկ Սիրավյանի 95-ամյա և Սերգեյ Փարաջանովի 100-ամյա հոբելյաններին։
Այն  ներկայացնում է Փարաջանովին պատկերող Սիրավյանի հինգ տասնյակից ավելի գեղանկարչական ու գրաֆիկական աշխատանքները, ինչպես նաև կինոռեժիսորի թանգարանի հավաքածուից գործեր, որոնք առավել ընդգրկուն են դարձնում Փարաջանովի «սիրավյանական» կերպարը:
 
Գեղանկարիչ Հենրիկ Սիրավյանը հայտնի է առավելապես իր ստեղծած բնանկարներով և դիմանկարներով։ Նրա բնանկարներում մշտապես կարելի է տեսնել տարերային ուժերի շարժման դինամիկան, որից կտավն ասես կենդանանում է։ Շարժման նույն տպավորությունն է առաջանում նաև նկարչի վրձնած դիմանկարները դիտելիս, որոնք առանձնանում են ոճական բազմազանությամբ: Արվեստագետը հմուտ վրձնահարվածներով կարողացել է անձի բնութագրման իր կերպը փոխանցել կտավին և վեր հանել բնորդի ներաշխարհը։ 
 
Հենրիկ Սիրավյանը առանձնահատուկ սեր էր տածում երաժշտության, պոեզիայի, կինոյի հանդեպ։ Պատահական չէ, որ համաշխարհային հռչակ վայելող կինոռեժիսոր, սցենարիստ, կինոյում նոր գեղագիտության հիմնադիր Սերգեյ Փարաջանովը գրավել էր արվեստագետին այնքան, որ վերջինս գեղանկարչական և գրաֆիկական աշխատանքների ծավալուն շարք է նվիրել նրան: 
 
- Մենք ընկերներ չէինք, բայց հաճախ էինք հանդիպում, շփվում, ես անմիջապես ընդունեցի նրա էսթետիկան, ընդունեցի նրան որպես անհատի ու նկարչի, և կարծում եմ՝ խորապես հասկացա նրան,- ասել է Սիրավյանը:
 
Սերգեյ Փարաջանովի էքսցենտրիկ կերպարը կերտելիս Սիրավյանը ցուցաբերել է առանձնահատուկ մոտեցում, ինչն էլ խոսում է պորտրետային ճկուն վրձնի մասին: Հանճարեղ ռեժիսորը, որն իր կյանքը յուրօրինակ ձևով էր ապրել և վերածել արվեստի, դիմակայելով կյանքի դժվարություններին, ազատազրկմանը, հետապնդումներին, Սիրավյանի գործերում ձեռք բերել է ֆանտաստիկ հերոսի դիմագիծ: Թեմատիկ կտավներում Փարաջանովը պատկերված է երևակայական գունագեղ աշխարհում, որտեղ ամեն ինչ ինքնատիպ է ու գեղեցիկ, և այդ աշխարհի կենտրոնում հենց ինքն է՝ ՄԱՐԴ-ՏՈՆԸ…
 
Պատահական չէ, որ արվեստագետը Փարաջանովին բազմաձեռք է պատկերել, քանզի Սիրավյանը նրան այդպիսին էր տեսնում: Էմոցիոնալ, արտահայտիչ ժեստերով խոսող կինոռեժիսորը զգայական տարբեր իրավիճակներում զայրույթ, հիացմունք, զարմանք, ուրախություն արտահայտելիս Սիրավյանի կտավներում վերածվել է բազմաձեռք կերպարի, որն անսպառ է՝ չունի դադար ժամանակի հորձանուտում: 
 
Նուռը, որպես Տիեզերքի և Սուրբ Գրքի միասնության խորհրդանիշ, հաճախ է հանդես գալիս ռեժիսորի ֆիլմերում, և իզուր չէ, որ Սիրավյանը մի ամբողջ շարք է նվիրել այս թեմային՝ պատկերելով Փարաջանովին նռան մեջ պառկած, այլ կերպ՝ Տիեզերքի կենտրոնում: 
 
Արվեստագետը Փարաջանովի կերպարն ամբողջացնելիս հաճախ օգտագործել է նրա կողմից այդքան սիրված պայմանական սիմվոլները գլխազարդերի տեսքով, ինչպես օրինակ՝ բանտախցում անցկացրած տարիների ցավն ու տառապանքը բնորոշող փշե պսակը, նրա համաշխարհային համբավն ու ճանաչումը խորհրդանշող թագը ու նաև եղջյուրները, որոնք անսանձ հանճարի կերպարի զգալի մասն էին կազմում:
Գրաֆիկական դիմանկարներում՝ սև ու սպիտակ գծաշարի ցայտուն անցումներով, Սիրավյանը կերտել է Փարաջանովի անկանխատեսելի, համարձակ ու յուրօրինակ կերպարը: Ներկայացրել է նրան տարբեր տարիքներում, հուզական տարբեր հոգեվիճակներում՝ ցասումով լի հայացք, ժպտուն աչքեր, ծաղրածուի դիմախաղ, երջանկության պատրանք․․․
 
- Վերջին շրջանում նա մտքիցս դուրս չէր գալիս: Նա մեծ արարիչ էր: Ես հիշում եմ՝ «Սայաթ-Նովա» ֆիլմի նկարահանումների ժամանակ ինչպես էր աշխատում այդ «կենդանի հրաբուխը»: Մենք, իհարկե, նրան չպահպանեցինք: Արդարացումներ չկան, նրան պետք էր ձեռքերի վրա տանել, իսկ այս դիմանկարները միայն մեղքերի քավության փորձ էր…
 
Հենրիկ Սիրավյանը չի ձգտել փառքի, ճանաչման։ Դրա վառ վկայությունն է կյանքի օրոք ընդամենը մեկ անհատական ցուցահանդեսը, այն էլ՝ 65 տարեկան հասակում, սակայն ստեղծագործական կյանքի ընթացքում նա բազմիցս արժանացել է մրցանակների ու պարգևների թե՛ հանրապետական, թե՛ միջազգային ցուցահանդեսներում:  
 
Հենրիկ Սիրավյանը հարստացրել է ժամանակակից արվեստը՝ գրավելով իր ուրույն և արժանի տեղը: Նրա ստեղծագործությունները պահվում են Երևանի, Մոսկվայի, Սանկտ Պետերբուրգի, Կիևի և այլ քաղաքների թանգարաններում և բազմաթիվ մասնավոր հավաքածուներում: