ՉԿԱՅԱՑԱԾ ՊԱՅԹՅՈՒՆ

Տևական ժամանակ մոռացված մի խնդիր այս շաբաթասկզբին անսպասելիորեն արդիականացավ£ Մինչ մեր հայրենակիցները նախորդ ամսվա ընթացքում սպառած գազի դիմաց վճարելու խնդրի շուրջ էին մտմտում, պարզ դարձավ, որ դեռևս չեն անցել այն ժամանակները, երբ հանրապետությունն ընդհանրապես ու անորոշ ժամանակով կարող է գազազրկվել£ Վրաստանի տարածքում մեզ հասցեագրված անակնկալը` Հայաստան եկող գազատարի շուրջ մեծ հզորության ռումբի հայտնաբերումը, քիչ էր մնում երկիրը նորից անիծյալ 90¬ականների գիրկը նետեր£ Ընդ որում, գործն այնպես էր կազմակերպվել, որ ամեն ինչ միայն ռումբի պայթյունով չավարտվեր£ Ըստ չարագործների նախնական ծրագրի` հարևանությամբ տեղակայված ականները պայթյունների շղթա պետք է առաջացնեին` վնասն ավելի մեծացնելու և գազատարի վերականգնման ժամկետները երկարաձգելու նպատակով£ Ժամանակն էլ պատահաբար չէր ընտրված… Բոլորին է հայտնի, որ ոչ միայն մեր հանրապետությունում տարվա այս շրջանում էներգետիկ ռեսուրսների սպառումը բազմապատկվում է£ Հետևաբար պահեստավորված երկնագույն վառելիքը մեզ առավելագույնը մի քանի օր կարող է հերիքել£ Այն, որ տեղի ունեցածի պատճառով Հայաստանի հետ մեկտեղ գազազրկվեցին նաև Ինգուշեթիան և Հյուսիսային Օսիան, իհարկե, մեզ քիչ է մխիթարում£ Ավելի խոսուն է թերևս այն փաստը, որ Ադրբեջանից ստացվող գազի հաշվին հարևան Վրաստանը սեփական խնդիրը լուծեց` լիովին շրջանցելով իր երկրի տարածքում տհաճ միջադեպի հնարավոր հետևանքները£ Իսկ թե ինչպես պատահեց, որ նույնիսկ այս «շրջանակներում» հայ¬իրանական գազատարի թեման այդպես էլ շրջանցվեց, և արդյո՞ք այդ խողովակաշարով ներկայում Հայաստանին գազ մատակարարվում է` անգամ խնդրի թեժացման պարագայում ուշադրության չարժանացավ£ Այդուհանդերձ, եթե ավելի ուշ շահագործված այլընտրանքն այս օրերին լիարժեքորեն գործեր, ոչ միայն խուճապն անհամեմատ պակաս կլիներ, այլ գործնականում կխուսափեինք գազազրկման վտանգից… Դե, իհարկե, մեր երկրի դեմ պատուհասներ որոճացողներն էլ «նեղություն» չէին կրի գազատար պայթեցնել£ Իհարկե, դժվար է պատկերացնել, թե հիմնական համարվող գազատարի ողջ երկայքով հնարավոր կլինի՞ պահակակետեր տեղադրել և շուրջօրյա հսկողություն իրականացնել£ Բայց ուզած գնով մեր հանրապետությանը վառելիք վաճառող «Գազպրոմը» գոնե հետայսու պետք է անխափան մատակարարման որոշակի երաշխիքներ ներկայացնի£ Այլապես գործընկերությունը (հատկապես տեղի ունեցածից հետո) միայն վարձավճարների շարունակակական բարձրացմամբ այլևս դժվար է պատկերացնել£ Ի վերջո, հայաստանաբնակ գազասպառողը իր վճարած անչափ թանկ գնի դիմաց անխափան մատակարարման երաշխիքներ նույնպես պետք է ունենա£ Մինչդեռ վաղը կամ ինչ¬որ ժամանակ անց դարձյալ կարող է այնպես ստացվել, որ նույն ռումբն այլևս հնարավոր չլինի վնասազերծել£ Արդյունքում, եթե մեր Հայաստանն անգամ մեկ օրով և այն էլ տարվա այս հատվածում զրկվի երկնագույն վառելիքից, ապա հետևանքները պատկերացնելու կամ նկարագրելու անհրաժեշտություն գոնե մենք չունենք£ Անփառունակ մեր դրկիցներն էլ դա լավ պատկերացնում են£ Իսկ այս դեպքում ռումբի վնասազերծումը մասնակիորեն է խնդիրը լուծում, և բոլորովին նշանակություն չունի, որ նախկին ծավալով վերականգնվում է մեր հանրապետության գազամատակարարումը£ Նոր փորձությունն էլ իր հերթին հաստատեց, որ նման անակնկալներ այսուհետ ևս հաճախ կարող են մեզ մատուցվել£ Եվ այս ամենից խուսափելու պատասխանատվությունը, գոնե տեղի ունեցածից հետո, պետք է ստանձնի ոչ այլ ոք, քան «ապրանքի» մատակարարը` «ՀայՌուսգազարդը»£ :

ԿՀԱՍՆԵ՞ՆՔ ԲԱՐՁՐԱՑՈՂ ՆՇԱՁՈՂԻՆ

Այնպես ստացվեց, որ մեր հանրապետությունում տեղեկատվական տեխնոլոգիաները սկսեցին զարգանալ ինքնաբերաբար… Եթե հաշվի առնեք, թե արդեն քանի տարի է խոսվում ոլորտի առաջընթացի անհրաժեշտության մասին, և հավելենք, որ այս գործի կարևորագույն բաղադրիչն է համարվում հանրության ամենատարբեր շերտերին համակարգչով ու ինտերնետով ապահովելու գործընթացը, ապա ամեն ինչ ավելի պարզ կդառնա£ Թեկուզև ուշացումով, բայց միայն այս տարի հաջողվեց «Համակարգիչ` բոլորի համար» ծրագրի մեկնարկն ազդարարել, ինչն էլ արդեն հիմնավոր նախադրյալներ է ստեղծում կարևորագույն այդ տեխնիկան հեռուստատեսության նման մատչելի ու հասանելի դարձնելու գործում£ Նորագույն տեխնոլոգիաների կարևորագույն խորհրդանիշ հանդիսացող այս սարքերը նորացված մոտեցումների շնորհիվ ու հետևողական ջանքերի պարագայում` թերևս ոչ հեռու ապագայում շոշափելի տեղաշարժեր կարձանագրեն£ Համակարգիչը բոլորի տանը տեսնելու ծրագրից անկախ` հատկապես վերջին շաբաթներին նկատելի աշխուժություն է արձանագրվում նաև ինտերնետի շուկայում£ Բջջային օպերատորները, չնայած սեփական գնային քաղաքականության հանդեպ սկզբնական ինքնավստահությանը, կարճ ժամանակում «գործով» ապացուցեցին, որ իրենց թելադրած գները մինչ այս անչափ հեռու են եղել խելամիտ համարվելուց£ Եվ այս օրերին համացանցից օգտվելու նոր սակագներ են առաջարկվում ոչ այնքան դրա տարածվածությունը խթանելու կամ սպառողներից ավելի մեղմ վարձավճարներ կորզելու նպատակամղմամբ, այլ ավելի շատ իրավիճակի թելադրմամբ£ Մինչ այդ էլ Հայաստանը տարածաշրջանում ամենաթանկ ու վատորակ ինտերներտն առաջարկողի համբավն ուներ£ Սակայն սառույցն ակնհայտորեն ավելի շատ ինքնաբերաբար է սկսում հալվել… Այնպես որ, բջջային օպերատորները գնային նոր քաղաքականությանն ստիպված են ենթարկվում` արդեն իրենց հետ համագործակցող բաժանորդներին չվանելու և նորերին ներգրավելու շահագրգռությունից ելնելով£ Մի իրողություն, սակայն, պարզ է. նախքան համացանցի շուկայում սկսված իրարանցումը` ինտերնետից օգտվողների թիվը Հայաստանում խորհրդանշական էր… Այն առավելագույնը հանրության 5-6 տոկոսին էր հասանելի£ Եվ եթե հաշվի առնենք, որ գների նվազեցումից անկախ` հավանական բաժանորդների թիվը նույնպես սահմանափակ է, ապա ամենալավատեսական հաշվարկներով հիշատակված տոկոսը նորացված պայմանների արդյունքում առավելագույնը կարող է կրկնապատկվել£ Իհարկե, սա այն թիվը չէ, ինչը հնարավորություն կտա տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտի լիարժեք զարգացում ապահովելու, բայց անկախ ամեն ինչից` նկատվող առաջընթացը պետք է համապատասխան հետևությունների մղի նրանց, ովքեր տնօրինում են Հայաստանն աշխարհի հետ կապող առայժմ միակ մալուխը£ Սրա հուսալիության մասին խոսելը հաստատ անիմաստ է` մանավանդ հընթացս ծանրաբեռնվելու պարագայում£ Տհաճ անակնկալներ մալուխը բազմիցս է մատուցել£ Եվ հիմա որքան էլ նոր, այլընտրանքային մալուխներ ունենալու խոստումներ շռայլվեն, այսուհանդերձ պարզ է, որ այն հսկայական ժամանակ և ֆինանսական լուրջ միջոցներ է պահանջելու£ Իսկ մինչ այդ սպառողներն ու ինտերնետի մատակարարները ստիպված են լինելու ապավինել այն մալուխին, որը հարևան հանրապետությունում բնության ցանկացած քմահաճույքից` անձրևներից, սողանքներից, քամիներից վնասվում է` մեզ աշխարհի հետ կապող ցանցային միակ ելուղին տևականորեն խափանված թողնելով£ Մյուս կողմից էլ, լավ թե վատ` այդ միակ մալուխով մինչև հիմա, ինչպես ասում են, «յոլա ենք գնացել»£ Սակայն, երբ խնդիր է դրվում ՏՏ ոլորտի զարգացման, և զուգահեռաբար համացանցային շուկայում այս ամենին նպաստող գործընթացներ են սկսվում, հետևաբար արդեն առավելագույնը պետք է անել` ինքնաբերաբար բարձրացող նշաձողն անհասանելի չթողնելու համար£ :

Թուրք են ու մնում են թուրք

Թուրքական «Հուրիեթ» ազդեցիկ օրաթերթի փոխանցմամբ` Վաշինգտոնում Ռեջեփ Էրդողանի հետ հանդիպման ժամանակ Բարաք Օբաման կոչ է արել «վայրկյան առաջ» թուրքական մեջլիսում վավերացնել հայ-թուրքական միջպետական հարաբերությունների կարգավորման առթիվ հոկտեմբերի 10-ին Ցյուրիխում ստորագրված հայտնի Արձանագրությունները:

Հա՞ որ...

ՀԱՋՈՐԴ տարվա գլխավոր ֆինանսական փաստաթուղթը վերջապես խորհրդարանի հավանությանն արժանացավ£ «Բյուջե-2010»¬ի կնքահայրերը կարող են հանգիստ շունչ քաշել£ Իսկ քվեարկությունից հետո նրանք հավանաբար արդեն ձերբազատվել են մտահոգ խորհրդատուի կեցվածքից` համարելով, թե ընթացիկ տարին ամփոփող իրենց կարևորագույն առաքելությունը պատվով ու փառքով իրագործել են£ Ամանորը նաև (միգուցե հայրենի երեսփոխանների կարծիքով` հատկապես) պատգամավորների համար է, և Ազգային ժողովում վաղուց են հասկացել, որ իրենց քվեարկած փաստաթուղթն իրականություն դարձնելն արդեն գործադիրի խնդիրն է£ Նախորդ տարի էլ նույն ջերմեռանդությամբ երկնիշ թվով արտահայտվելուն շատ մոտ տնտեսական աճ կանխատեսող նախագիծը խորհրդարանը նույն «ոգևորությամբ» քննարկեց… Ակնհայտ էր, որ տարվա վերջին աշխատանքային գլխացավանքից հնարավորինս շուտ ձերբազատվելու ցանկությունը մեծ էր£ Բայց կյանքը ցույց տվեց, որ ընթացիկ տարին առավելապես ֆինանսատնտեսական վայրիվերումներով նշանավորվեց£ Ու եթե երկիրը պատուհասած մեծամեծ փորձությունները հավանաբար նաև պատգամավորներին են շրջանցել, երևի թե չարժե սեփական բարեկեցության անսասանությամբ առաջնորդվելով` անտարբեր վերաբերվել նաև երկրի ու նրա բնակիչների ապագային ընդհանրապես£ Թվում էր, թե նոր ֆինանսական փաստաթղթի քննարկումներն էապես տարբերվելու են նախորդներից… Իսկ բազմակարծություն կամ ավելի ճիշտ նման տպավորություն Ազգային ժողովին, իր կամքից անկախ, հաջողվեց ապահովել. երբ ընդդիմադիր երկու խմբակցություն ների պատգամավորները որոշեցին ու դեմ քվեարկեցին «Բյուջե-2010»¬ին£ Այլապես քիչ էր մնում` նախագիծը միաձայն ընդունվեր£ ՄԻՆՉ կընդունվեր նոր բյուջեն, Ազգային ժողովում ուրիշ հետաքրքիր զարգացումներ էլ են տեղի ունեցել£ Պատգամավորներից մեկի հարցը, թե անցնող տարում ինչ առաջընթաց է արձանագրվել գերակա հռչակված մի խնդրի` ստվերի դեմ պայքարի ուղղությամբ, երկար «ծամծմվել», բայց այդպես էլ պատասխանի չի արժանացել£ Եվ մինչ հարցի վերաբերյալ մոտավոր-հավանական թվեր են ներկայացվում, իր հերթին ոչ պակաս անցանկալի (թեև`ոչ անսպասելի) ամփոփմամբ հանդես եկավ Պետեկամուտների կոմիտեի ներկայացուցիչ Արմեն Ալավերդյանը£ Այսպես, պարզվում է, որ ստվերի դեմ պայքարի ամենահուսալի միջոցներից մեկը համարվող ՀԴՄ կտրոնների դիմաց բոնուսների տրամադրման ժամանակավոր դադարեցումից հետո զգալիորեն «նվազել» է առևտրաշրջանառությունը£ Իսկ մինչ այդ, ըստ ՊԵԿ տվյալների, 5,7 միլիարդ դրամով պետությանը վճարվող հարկերն են ավելացել, 80 միլարդով` շրջանառության ծավալները£ Կարելի է կարծել, որ նման պատկառազդու թվերը հայրենի հարկահավաքներին ժամանակին համապատասխան եզրակացությունների կմղեն£ Առավել ևս` ըստ նախնական կանխատեսումների` առաջիկայում նույնպես մեր տնտեսությանը փայլուն ժամանակներ չեն սպասվում£ ԻՐՈՔ, կյանքի պայմանների լավագույն ցուցիչներից մեկն էլ անշարժ գույքի գներն են համարվում£ Իսկ ընթացիկ տարին ամփոփելով` այս ոլորտի մասնագետներն արձանագրում են, թե այստեղ գնանկումը 25-30 տոկոս է կազմել£ Հավելվում է նաև, որ հաջորդ տարի նույնպես արդեն նվազած գները էլի շուրջ 10 տոկոսով իջնելու են£ Այստեղ, իհարկե, կարևոր նշանակություն ունի այդպես էլ անփոփոխ մնացած բանկային զգուշավոր քաղաքականությունը` հիփոթեքային վարկեր տրամադրելու հարցում£ Սակայն թվերն ինքնին հաստատում են, որ ճգնաժամն աշխարհում ու Հայաստանում հաջորդ տարի նույնպես մի փոքր մեղմված ընթացքով շարունակվելու է£ :

Ի՞նչ է սպասում Օբաման Էրդողանից

Օրեր առաջ Time¬ում տպագրված այս հրապարակման հեղինակ Փելին Թուրգութը փորձում է պատասխանել այն հարցին, թե կարողանալո՞ւ է Օբաման իր կողմը պահել Արևելքին նայող Թուրքիան£ (Տպագրվում է մասնակի կրճատումներով)£ Նախագահի դերում Օբամայի արտասահմանյան առաջին շրջագայություններից մեկը Թուրքիան էր£ Ապրիլին այցելելով այստեղ, նա ուշադրություն բևեռեց այդ երկրի էական դերին (հիմնականում մուսուլմանական, պաշտոնապես աշխարհիկ և ՆԱՏՕ¬ի անդամ հանդիսացող), որը նա պետք է խաղա Մերձավոր Արևելքում£ Հայտարարելով «օրինակելի գործընկերության» մասին, Օբաման ասել էր, որ Անկարան հանդիսանում է մեծ աշխարհի անանջատելի մասը£ ¬ Թուրքիան շատ կարևոր դաշնակից է£ Թուրքիան Եվրոպայի կարևոր մասն է£ Թուրքիան և ԱՄՆ¬ն պետք է ընթանան միասին,¬ ասել էր նա թուրքական խորհրդարանական ներին£ Ութ ամիս անց մենք խառնիխուռն պատկեր ենք տեսնում£ Այո°, Թուրքիան համաձայնել է կարգավորել դիվանագիտական հարաբերություններն իր հարևան և պատմական թշնամի Հայաստանի հետ ու հայտարարել է իր պլանների մասին` դադարեցնելու քուրդ խռովարարների դեմ քսանամյա պատերազմը, որը սպառնում է ներթափանցել Իրաք£ Սակայն այս երկու իրադարձությունները դեռ պետք է օրինականացվեն£ Անկարան թշնամական վերաբերմունք ցուցաբերեց իր հին դաշնակից Իսրայելի նկատմամբ£ Իսկ մուսուլմանական աշխարհի հետ` ներառյալ Իրանը, գործնական ու քաղաքական սերտ կապեր հաստատելու նրա ցանկությունը վախ հարուցեց, որ Թուրքիան շեղվում է դեպի Արևելյան ուղղություն£ …Մինչ ԱՄՆ մեկնելն Էրդողանն ասել էր, որ Թուրքիան արդեն Աֆղանստանում «անում է ամենը` ինչ կարող է»` ենթադրություն հայտնելով, որ թուրքերը կընդդիմանան լրացուցիչ զորքեր ուղարկելու Օբամայի կոչին£ Հինդուկուշում ծառայում է թուրքական 1750 զինվոր` միայն մարդասիրական, ոչ ռազմական առաքելության շրջանակներում, ինչը ներառում է ճանապարհների ու դպրոցների շինարարություն, Քաբուլի պահպանություն£ Անկարան զգուշանում է մարտերից` այդ տարածաշրջանում իր եղբայրակիցների դեմ, որոնց հետ թուրքերը պատմական կապեր ունեն£ - Թուրքիայի համար միջին որոշում կարող է դառնալ զորքերի թվակազմի մեծացումը հարավային այնպիսի գավառներում, ինչպիսին Կանդագարն ու Հիլմենդն են, բայց նրանք անմիջական մասնակցություն չեն ունենա ռազմական գործողություններում,¬ ասում է «Ռադիկալ» թերթի մեկնաբան Սենգիզ Սանդարը£ Բացի այդ տարաձայնություն գոյություն ունի այն մասին, թե ինչպես գործ ունենալ Իրանի միջուկային ծրագրի հետ£ Թեև թուրք դիվանագետները պնդում են, թե Անկարան դեմ է տրամադրված հարևան Իրանում միջուկային զենքի ցանկացած զարգացման, Էրդողանը վերջին ամիսներին ակտիվացրել է դիվանագիտական ու առևտրական կապերը Թեհրանի հետ, որը Թուրքիայի գազի գլխավոր մատակարարն է£ Անցյալ ամիս թուրքերը ձեռնպահ մնացին ՄԱԿ¬ում Իրանի միջուկային գործունեության առնչությամբ քվեարկությունից` չնայած Չինաստանի և Ռուսաստանի աջակցությանը£ Էրդողանը նաև քննադատեց արևմտյան ղեկավարներին` Իսրայելի հանդեպ ներողամտության համար, որը մերձավոր Արևելքում միակ (թեև` չհայտարարված) միջուկային տերությունն է համարվում£ Իսրայելի հետ հարաբերությունները վատթարացան` անցած տարի իսրայելցիների Գազա ներխուժման ժամանակ£ Դավոսյան ներկայացուցչական ժողովում (հունվարին) զայրացած Էրդողանը իսրայելցի նախագահ Շիմոն Պերեսին մեղադրեց «երեխաների սպանության» մեջ ու լքեց հանդիպումը£ Եվ մինչ օրս 2 երկրները, որոնք պատմականորեն ռազմավարական հզոր դաշնակիցներ են եղել, մի ճգնաժամից մյուսն են նետվում£ Չնայած տարաձայնությունների հավանականությանը, Օբամայի վարչակարգը Թուրքիային տարածաշրջանում կարևոր դաշնակից է համարում£ Պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնը կարևոր դերակատարություն ունեցավ` ապահովելու համար օգոստոսին Թուրքիայի ու Հայաստանի միջև գործարքի կնքումը, որը նպատակաուղղված է դիվանագիտական հարաբերությունների նորմալացման ու երկար ժամանակ փակված սահմանների բացմանը£ Այդ համաձայնությունը ամերիկյան վարչակարգի արտաքին քաղաքակա նության գլխավոր հաջողություններից մեկն է£ Հակված լինելով ճանաչել 1915 թ. Օսմանյան կայսրության զինվորների կատարած եղեռնը, երկկողմանի խաղաղության հաստատումը սատարելով` Օբաման ձգտում է համոզել Էրդողանին` հնարավորինս արագ խորհրդարանում վավերացնել այդ գործարքը£ Ինչ վերաբերում է ԵԽ մտնելու Թուրքիայի ձգտումներին, ապա հոդվածագիրը հիշեցնում է, որ Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելը և Ֆրանսիայի նախագահ Նիկոլյա Սարկոզին գրեթե չեն թաքցնում իրենց անբարյացակամությունն այդ առնչությամբ£ :

lԱՎԱՆԳԱՐԴԻԶՄՆԵՐ

Փոփոխվող աշխարհի մարտահրավերը Երբ գերտերությունները «մոդեռնիզացվում» են, մեր իշխանությունները պետք է զգույշ լինեն, որ հանկարծ Հայաստանը չդարձնեն «ֆոտոմոդել»£ «Մի սպանեք մեզ ապրեցնող տեսլականը» Ըստ վերլուծաբանների, եթե հայ¬թուրքական հարաբերություններին վերաբերող արձանագրությունները վավերացվեն, ՀՀ ազգայնական կուսակցությունները կհայտնվեն «լքված հեքիաթների կիրճում»£ Որոշիչը դոզան է Առողջապահության նախարարությունը նախազգուշացնում է` թուրքերի հետ համագործակցելը նույնն է` ինչ օձի թույնը. այն կարող է և° բուժել, և սպանել` նայած ինչ «դոզա» ես օգտագործում£ Կտուժեն թերսնվածները Գեղամյանը հրատարակեց իր բանավոր ելույթների գիրքը, բայց լավ կլիներ` նա չթարգեր քննադատական պրակտիկան, որ մեր ժողովրդի չքավոր խավը տեղյակ լիներ, թե օրական քանի կիլոկալորիա է իրեն պակասում£ Մեր օրերում անծակ գրպաններ չկան Եթե Մեդվեդևը Ադրբեջանի հետ սիրախաղ է սկսել` մտածելով, որ Հայաստանը միևնույն է իր գրպանում է, ապա թող չմոռանա ԱՄՆ-ի և Եվրամիության մասին. նրանք հիանալի «գրպանահատներ» են£ Դրան գումարած` ՀՀ-ն այսօրվա դրությամբ տիրապետում է «գրպանից» դուրս գալու 100¬ից ավելի ազնիվ միջոցների£ Հին խոսքի նորացված տարբերակը Եթե ճգնաժամը չոքել է բկիդ, մի անհանգստանա, այս օրերին լայն բուկը անիմաստ շռայլություն է£ «Հասնենք Սասուն, մտնենք` Վան» ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը նախազգուշացնում է, եթե Ալիևը պատերազմ սկսի, հայկական բանակը կհասնի Գանձակ, կմտնի Բաքու£ Օբաման` Էրդողանին «Ոսկե հորթը» ֆիլմի մոտիվներով ¬ Ես քեզնից պահանջում եմ այն, ինչ ցանկանում է իմ նավթային գործընկեր Ալիևն իմ պայմանական «դաշնակից» Մեդվեդևից£ Նա նրանից «սեր» է հայցում£ Ինչպես ընդունված է գագաթները հաղթահարելիս Եթե մեր ճգնաժամի պիկը հաղթահարվել է, ապա «այնտեղ» պետք է ծածանվի Հայոց եռագույնը£ «Հալեպում ես ծնվել, պաշտպանի°ր հայ դատը» ՀՅԴ¬ն Լ. Տեր¬Պետրոսյանին հիշեցնում է, որ «մի շուն տաճիկը» արտասանվել է Հալեպում£ Փակ սահմանի կողմնակիցները` բաց սահմանի պաշտպաններին Սևակի խոսքերով Արդեն 10 տարի, 110 տարի, 1010 տարի ես վախենում եմ, շատ եմ վախենում բյուրավոր ու սուտ «հավատողներից»£ Դե ոնց ասես, որ նման չեն Ալիևի այցը Մոսկվա և ջերմ ընդունելությունը Ռուսաստանի նախագահի կողմից, ևս մեկ անգամ հիշեցրեց հայտնի համեմատությունը քաղաքականության և աշխարհի ամենահին մասնագիտության նմանության մասին£ :

Թեհրանը հիշեցրել է կորած ֆիզիկոս-միջուկագետի մասին

Արտգործնախարար Մանուշեր Մոթաքին վերստին մեղադրել է Միացյալ Նահանգներին` Իրանի քաղաքացի Շահրամ Ամիրիի առևանգման համար (տեղեկացրել է Agence France-Press¬ը)£ Դրանից առաջ ԱԳՆ մամլո քարտուղար Ռամին Մեհմանպարաստը հայտարարել էր, որ Էռ-Ռիյադն Ամիրիին հանձնել է Վաշինգտոնին£ Նա նաև ընդգծել է, որ Իսլամական հանրապետության այդ կորած քաղաքացին միջուկային ֆիզիկայի բնագավառի գիտնական է£ Մոթաքին հաղորդել է, որ իրանական կողմի հավաքած ապացույցները վկայում են, որ ԱՄՆ¬ի իշխանությունները մասնակից են գիտնականի անհետանալու գործին£ - Ամերիկացիներն առևանգել են նրան£ Հետևաբար մենք սպասում ենք, որ ամերիկյան կառավարությունը կվերադարձնի նրան,¬ հավաստել է իրանցի գլխավոր դիվանագետը£ Նա հստակեցրել է, որ Ամիրին անհետացել է 2009 թ. հունիսին, Սաուդյան Արաբիայի տարածքում` մուսուլմանների համար սուրբ վայրեր ուխտագնացության ժամանակ£ Մոթաքիի կարծիքով` Սաուդյան Արաբիայի կառավարությունը նույնպես պետք է պատասխանատվություն կրի միջադեպի համար£ Ամերիկայի պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչը վերջերս հայտարարել էր, որ երկրի իշխանություններն այդ մարդու մասին ոչինչ չգիտեն£ Սակայն Իրանում կարևորում են մի իրողություն. Ամիրին անհետացել է ուրանի հարստացման 2¬րդ գործարանը Կոմում կառուցելու նախաձեռնության մասին տեղեկատվությունը հրապարակելուց մի քանի ամիս առաջ£ Միջազգային մամուլում ենթադրություն է հայտնվել, որ Ամիրին հավանաբար, ոչ թե առևանգվել, այլ անցել է ամերիկացիների կողմը, որից առժամանակ անց Իրանը ստիպված էր խոստովանել միջուկային իր նոր ծրագիրը£ :

Հիտլերի աճյունն այրել են 1970¬ին

Ֆյուրերի աճյունը, բացառությամբ Ռուսաստանում պահպանվող գանգի ու ծնոտի մասնիկներից, այրել են 1970¬ին, իսկ մոխիրը նետել են Բիդերից գետը. այս մասին վկայում են ՌԴ անվտանգության ծառայության արխիվները£ - 1970 թ. մարտի 13¬ին ԽՍՀՄ նախարարների խորհրդին առընթեր ՊԱԿ (Խթը) նախագահ Յուրի Անդրոպովը գրություն է գրել ԽՄԿԿ Կենտկոմ` Հիտլերի, Բրաունի և Գեբելսների ընտանիքի անդամների աճյունները հանելու և ոչնչացնելու նպատակահարմարության մասին£ Այդպես հայտնվել է կատարելապես գաղտնի «Արխիվ» միջոցառման ծրագիրը, որն իրագործվեց ՊԱԿ¬ի Հատուկ բաժնի օպերատիվ խմբի ուժերով,¬ ԼվՑպՐՒՈՍր¬ին հաղորդել է Ռուսաստանի Դաշնային անվտանգության ծառայության գրանցման և արխիվային ֆոնդերի վարչության պետ, գեներալ-լեյտենանտ Վասիլի Խրիստոֆորովը£ :

Նա նշել է, որ այդ ծրագրում հստակ էր նպատակը.

- Հանել ու ֆիզիկապես ոչնչացնել 1946 թ. փետրվարի 21¬ին Մագդեբուրգի` զինվորական ավանի Վեստենդշտրաս փողոցի N 36 տան մոտ թաղված ռազմական հանցագործների դիակները£ Խրիստոֆորովը պարզաբանել է, որ Հիտլերի, Եվա Բրաունի և Գեբելսների ընտանիքի դիակները 1945 թ. հունիսին վերաթաղվել էին Ռատենով քաղաքի մերձակա անտառում, և դրա տեղը մանրամասնորեն նկարագրված էր քարտեզի վրա£ 1946¬ի փետրվարի 2¬ին Գերմանիայում խորհրդային զավթիչ զորքերի «Սմերշ» հարվածային խմբի ղեկավար, գեներալ¬լեյտենանտ Զելենինի հրամանով կրկին վերաթաղվել են Մագդեբուրգ զինավանի տարածքում, որտեղ այն ժամանակ տեղակայված էր 3¬րդ հարվածային բանակի «Սմերշ» հակահետախուզության բաժինը£ 1970 թ. մարտին, սակայն, նշյալ զինավանը պետք է հանձնվեր գերմանական իշխանություններին, և որոշվել է նշյալ դիակների մնացորդներն անգամ ոչնչացնել£ - Նման որոշումը, հավանաբար, լիովին հիմնավորված էր£ Իսկապես, չարժեր ինչ¬որ նախադրյալ ստեղծել` պաշտամունքի երկրպագություն առաջացնելու համար£ Չէ՞ որ Հայրենական մեծ պատերազմի պատմությամբ հետաքրքրվողներից բացի, հավանական է` կան և այնպիսիք, ովքեր դավանում են ֆաշիստական գաղափարախոսությանը£ Եվ դժբախտաբար` նաև Ռուսաստանում,¬ ասել է Խրիստոֆորովը£ Ի դեպ, ամերիկացի հետազոտող Նիք Բելանտոնին վերջերս հայտարարել էր, որ Հիտլերի գանգից առանձնացված կտորը (որը զննման նպատակով պահվում է Ռուսաստանի պետական արխիվում), թերևս, որևէ կապ չունի նացիստական ֆյուրերի հետ£ Նրա խոսքերով` գնդակով խոցված այդ ոսկրային հյուսվածքն անհայտ մի կնոջ գանգի կտոր է£ :

Արժան չեն գտնում

Ամերիկայի նախագահ Բարաք Օբաման արժանի չէ Նոբելյան մրցանակի, որն ստացել է դեկտեմբերի 9¬ին` Օսլոյում£ Քուինիպիակի համալսարանի հետազոտողների հավաստմամբ` այսպիսի կարծիքի կողմնակից է ամերիկացիների 66 %¬ը£ Միաժամանակ, իրենց սոցհարցումներով նրանք պարզել են, որ մեծացել է այն քաղաքացիների բանակը, ովքեր հավանություն են տալիս Օբամայի աֆղանական քաղաքականությանը£ ԱՄՆ¬ի նախագահին Նոբելյան մրցանակ է շնորհվել «միջազգային դիվանագիտության ամրապնդման և ժողովուրդների միջև համագործակցության ուղղությամբ հսկայական ջանքերի համար»£ Դեկտեմբերի 1-6¬ը կատարված հարցումների արդյունքներով` 26 տոկոսն է գտնում, որ իր պետության ղեկավարը պարգևատրվել է ըստ արժանվույն£ Սակայն աֆղանական քաղաքականությունից գոհ է 45 %¬ը£ Ավելին, Աֆղանստանում ամերիկյան զորքերի քանակակազմը 30 հազարով ավելացնելու օգտին արտահայտվել է հարցված ների 58 %¬ը (դեմ է եղել 37 %)£ Իսկ 2011 թ. այնտեղից զորքերի դուրսբերման ծրագրին դրական են վերաբերվել հարցման 60% մասնակիցները£ Բայց այդ խոստման իրականացման ժամկետներին չի հավատում 45 %¬ը (հավատում է 40 %¬ը)£ Սոցիոլոգները նաև Օբամայի վարկանիշի զգալի անկում են արձանագրել` նրա պաշտոնավարման 1 տարվա ընթացքում. իրենց երկրի Նախագահից գոհ է ամերիկացիների 50 %¬ը£ :

Աշխարհում ամենահեղինակավոր մրցանակը

1833 թվականի հոկտեմբերի 21¬ին շվեդ երախտաշատ հետազոտող Իմանուել Նոբելի ընտանիքում, ով իր հայտնագործություններով աչքի էր ընկել և պարգևների ու խրախուսանքների արժանացել դեռևս Ստոկհոլմի մեքենաշինական ուսումնարանում սովորելու տարիներին, ծնվեց չորրորդ որդին` Ալֆրեդը£ Մանկուց չափազանց հետաքրքրասեր ու պրպտող մտքի տեր, նա շուտով, ուսմանը զուգընթաց բացառիկ ընդունակություններ դրսևորեց ճշգրիտ գիտությունների, մասնավորապես ֆիզիկայի, քիմիայի, տնտեսագիտության բնագավառներում£ Անդադրում աշխատանքով և, ցավոք, դժբախտ պատահարով ուղեկցված պրպտումների արդյունքում նա հայտնագործեց դինամիտը, ինչի օգնությամբ հետագա տարիներին բացվեցին Ալպիական թունելն ու Կորնթոսի նեղուցը, մաքրվեց Դանուբ գետի հունը, վերացվեցին նյու¬յորքյան Իսթ Ռիվերի ստորջրյա խութերը£ Դինամիտը լայն կիրառում գտավ 1870-71 թվականների ֆրանս-պրուսական պատերազմում£ Դինամիտն, ի դեպ, Ալֆրեդ Նոբելի շուրջ 350¬ի հասնող հայտնագործություններից մեկն է, հայտնագործություններ, որոնց ցանկում ընդգրկված են նաև բալիստիտը, դետոնատորը, գազայրիչը, էլեկտրական աթոռը… Գիտական վիթխարի ներդրումների շնորհիվ ձեռք բերած ֆինանսական միջոցները չէին շլացնում մեծ մտածողին£ Նրան զօր ու գիշեր տանջում էր լոկ մի միտք` ո՞ւմ է մնալու իր վիթխարի կարողությունը£ Եղբայրներն ապահովված էին լիակատար ու ոչ մի օգնության կարիք չունեին£ Բաքվում արդյունահանվող նրանց նավթի ծավալները նույնիսկ գերազանցում էին ԱՄՆ¬ում արդյունահանվող նավթի ծավալներին` կազմելով համաշխարհային ողջ հանույթի կեսից ավելին£ Ազգականների նկատմամբ էլ առանձին համակրանք չուներ, քանի որ բացարձակ էին նրանց շահամոլությունն ու էգոիստական նկրտումները£ Եվ Նոբելը որոշեց ստեղծել հատուկ հիմնադրամ ու 1895 թվականի նոյեմբերի 27¬ին գրեց իր հայտնի կտակը, որում մասնավորապես ասվում է. «Իմ ողջ շարժական և անշարժ գույքը հոգաբարձուներիս կողմից պիտի վերածվի լիկվիդային արժեքների, իսկ այդ եղանակով հավաքված կապիտալը` տեղավորվի հուսալի բանկում£ Այդ միջոցները պետք է պատկանեն հիմնադրամին, որը դրանցից ստացված եկամուտները` մրցանակների տեսքով, ամեն տարի պիտի հանձնի նրանց, ովքեր նախորդ տարվա ընթացքում առավել նշանակալից ներդրում են ունեցել գիտության, գրականության կամ խաղաղության գործում °և ում գործունեությունը առավելագույն օգուտ է բերել մարդկությանը»£ Ահա այդպես ստեղծվեց աշխարհում ամենահեղինակավոր մրցանակը (ոսկե մեդալ` Նոբելի պատկերով, դիպլոմ և դրամական չեկ, որի չափը` կախված ֆոնդի եկամուտներից, թեև տատանվում է, բայց որպես կանոն` 30-70 հազար դոլար է)£ Կտակի համաձայն մրցանակը շնորհում են. Ստոկհոլմի թագավորական գիտությունների ակադեմիան (ֆիզիկայի, քիմիայի, տնտեսագիտության գծով), Կարոլինայի թագավորական բժշկա-վիրաբուժական ինստիտուտը (ֆիզիոլոգիայի կամ բժշկության գծով), Շվեդական ակադեմիան (գրականության գծով) և Նորվեգական պառլամենտի Նոբելյան կոմիտեն (խաղաղության ամրապնդման գործունեության համար)£ Նոբելյան մրցանակը շնորհվում է անկախ ցեղից, ազգությունից, սեռից£ Բացի Խաղաղության մրցանակից, մյուսները շնորհվում են անհատապես և միայն մեկ անգամ, թեև բացառություններ թույլ են տրվել (Մ. Սկլադովսկայա-Կյուրի, Լ. Պոլինգ-Ջ. Բարդին, Ֆ. Սենգերին)£ Ետմահու Նոբելյան մրցանակ չի շնորհվում£ Ներկայացված աշխատանքների քննարկումը և քվեարկությունը անցկացվում են գաղտնի£ Մրցանակ շնորհելու որոշումը բողոքարկման կամ չեղյալ հայտարարվելու ենթակա չէ£ Մրցանակի հանձնման հանդիսավոր արարողությունները տեղի են ունենում Ստոկհոլմում և Օսլոյում դեկտեմբերի 10¬ին` Նոբելի մահվան տարելիցին£ :

Նոբելյան առաջին մրցանակը շնորհվել է 1901 թվականին£

Բարի¯ հիշատակ մեծ մտածողին, գիտնականին, հումանիստին ու խաղաղության ջատագովին£ Էդվարդ ՇԱՀԻՐՅԱՆ ՀՀ վաստակավոր ժուռնալիստ ::

Ավարտվել է լրտեսության ձևով պետական դավաճանության դեպքի առթիվ հարուցված քրեական գործի նախաքննություն

ՀՀ ազգային անվտանգության ծառայության քննչական վարչությունում ավարտվել է լրտեսության ձևով պետական դավաճանության, ապօրինի կերպով զենք և ռազմամթերք ձեռք բերելու և պահելու դեպքի առթիվ հարուցված քրեական գործի նախաքննությունը: Նախաքննության օրինականության նկատմամբ հսկողություն իրականացնող դատախազը հաստատել է մեղադրական եզրակացությունը:

Ինքնախաբեության հերթական դրսևորումը Ադրբեջանում

Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության մամուլի ծառայության ղեկավարը նախօրեին կրկին հանդես է եկել մի շարք հայտարարություններով, որտեղ արդեն հերթական ձանձրացնող սուտն է տարածել ՀՀ բնակչության թվաքանակի, զինված ուժերի համալրման և սահմանային միջադեպերի մասին:

ԷԼ ՉԵՄ ԳՆԱ

«Բարև սիրելիս… Այս տողերը բխում են սրտիս մաքրամաքուր ակունքներից: Անկեղծ սերը աստվածային պարգև է, խնդրում եմ, միշտ հիշիր:

Դանիել Վարուժան _ 125 Եղեգնյա գրչով քանդակված երգեր

«Մայր ըլլար և բանաստեղծ ըլլար միևնույն բանն է` երկուքն ալ արյունով կբաժնվին և կանմահանան ուրիշ էակներու մեջ… Զոհեցե°ք ձեր կյանքը ժողովրդին համար. ա°յս է ձեր պաշտոնը»£ Դանիել ՎԱՐՈՒԺԱՆ Չարենցի անվան արվեստի և գրականության թանգարանի Կոմիտասի սրահում, տնօրեն Ֆելիքս Բախչինյանի խելամիտ ուղղորդմամբ, Կոմիտասի երգերի ոգեղեն միջարկումներով, ելույթից ելույթ խնամքով թերթվում են Դանիել Վարուժանի (Չպուգքյարյանի) կյանքի ու ստեղծագործության անմոռանալի էջերը£ «Քառաձայն պատարագ» է որակվում 4 ժողովածուներից կազմված գրական ժառանգությունը, որի ընտրանու կատալոներեն (ֆրանսերենից` հայերենի համադրությամբ) թարգմանությամբ նորընծա գրքույկը հպարտությամբ է համակում ներկաներին£ Ըստ էության միակ ծանրակշիռ, թող որ 30-ամյա վաղեմության, մենագրության վերահրատարակության փաստով ոչ միայն Վազգեն Գաբրիելյանի գիտական հետազոտության եզակի արժեքավորությունն է գնահատվում (տարօրինակ է, որ տասնամյակներով բանասերների մեծաթիվ սերունդներ կրթող վարուժանագետը հետնորդներ չունի), այլև արդի մշակույթի գործիչների հավաքական խոսքով ամբողջանում է հայ քերթության արվեստի երևելիներից մեկի մշտահմա, առինքնող ստեղծագործական նկարագիրը£ Եվ, կայացման ընթացքի խորագետ վերաիմաստավորամբ, XXI դարասկզբին` «էության հիմնաքարը կազմող» ծննդավայր Բրգնիկից մինչ արնածոր 1915¬ին գազանաբարո սպանությունը, ապրված երեսունմեկ տարիների յուրաքանչյուր օրվա տարողունակությունն է ընդլայնվում£ Պոլսի Բերա և Գատըգյուղ թաղամասերի Մխիթարյան գիշերօթիկ վարժարաններից ձգվում դեպի Վենետիկի Մուրադ-Ռաֆայելյան, որտեղ Դուրյանի ու Պոլսո ծովեզերքի ներշնչանքով պատկերավոր մտածողութ յան առաջին տպավորիչ չափածո արտահայտությունները` սիրո, կարոտի, ցավի ու թախծի, գունեղացել են Ալիշանի շնչով£ Մոլի ընթերցանությամբ հարստացել են ստեղծագործական միտքն ու ձիրքը` հայրենքի ու հայրենի մշակույթի, իտալական գրականության ու արվեստի խորիմացությամբ, քանդակազարդ Վենետիկի չքնաղ կերպարով£ Եվ, կյանքի տառապանքից ծնված վշտի ամոքման բաղձանքով բովանդակել են անձնական ապրումների նեղլիկ շրջանակից դուրս հորդող համամարդկային սիրո քնարակերտ գաղտնարան-«Սարսուռները» առաջին ժողովածուն (1905 թ.)£ Աշխարհի բոլոր խեղճերի, թշվառների հանդեպ փորձել է շարժել մարդկանց գութը` «արյուն¬արցունքով» քանդակված բառերով վարակելով ընթերցողին ծանր իրականության ու գեղեցիկ երազանքի հակադրամիասնությունից ծնված վշտաթառանչ իր զգացողություններով, համամարդկային մեծահոգի խոհերով£ Գենտի համալսարանում քաղաքական ու տնտեսական գիտություններ ուսանելուն ջանասիրաբար զուգակցել է գրականության դասընթացները, տարվել ֆլամանդական գեղավեստով, ոգևորվել բելգիացի մրրկաթինդ մեծ բանաստեղծ Էմիլ Վերհարնով£ «Ընկերավարական գիտակցական հոսանքով» և բանվորական սոցիալական շարժումների վերելքով նրանում խմորվել են ըմբոստության երգերը դեռևս 1904-1907 շրջանում, երբ «հայությունը կխեղդվեր սուրի և սովի մղձավանջին մեջ»£ Եվ, մարտաշունչ հայրենասիրությամբ ամփոփվել ճիշտ 1 դար առաջ երկնած «Ցեղին սիրտը» ժողովածուի մեջ` մեկտեղելով մինչ 1908 թվականի թուրքական սահմանադրության հռչակումը եղած ազատատենչ նկրտումները սոցիալ-քաղաքական հալածանքներից ու համատարած մահերից հյուծվող հայրենակիցների£ «Հայությունը կուլար ու կմռնչեր իմ մեջս,¬ երկրորդ գրքի առիթով գրում է Վարուժանը£¬ Իր արյունն է, որ ջանացած եմ վերապրեցնել. անեծք գլխուս, եթե խորթացուցած եմ զայն»£ Կրոնական ճնշումներից ընդարմացած ստրուկ հոգիներին լիարյուն կյանքի ուժ ու հաղթական պայքարի կորով են ներշնչում վիշապաքաղ արևորդի Վահագնի և արգասավոր սիրո ու առաքինությունների դիցուհի Անահիտի պաշտամունքով առլեցուն հզոր ու գեղեցիկ հեթանոս օրերի հրաշագործ խոյանքները բռնակալության, ամեն տեսակ կապանքների նսեմ մռայլին հակադրող քնարադյուցազ ներգական նոր քերթվածքները. «Տեսած էի Եվրոպան. հոգիիս վրա բոցի մը լեզվին պես զգացած էի բանվորներուն աղաղակները մեկ կողմեն, ու մյուս կողմեն` շվայտ ու արբեցնող կյանքը, իզուր թաքնվող բոզացումները բարոյիկ համարված փարթամ ընտանիքներուն£ Ասոնք բոլորը` ստորագրված հիշողությանս մեջ և միացուցած հին հունական և հռոմեական կյանքին վերհիշումներուն, հանգեցա գրել «Հեթանոս երգերը», երբ երկիր, իմ գյուղս վերադարձա»£ Մանկավարժությունը իր բանաստեղծական ծրագրի անկապտելի մասը դարձրած («Ժողովուրդը հոգևին ծարավ է, լույսի կուժը անհրաժեշտ է մոտեցնել նրա շրթունքնե րուն») Վարուժանն ուսուցչություն է արել Սեբաստիայի Արամյան ազգային վարժարանում, Թոքատի ազգային ճեմարանում` 1912¬ից մինչ 1915¬ի ապրիլի 24¬ին ձերբակալվելը` տնօրինելով Պոլսի Լուսավորչյան վարժարանը£ Իր ժողովրդի հանճարին արժանի որդին երբեք չի ընկրկել նախապաշարումների, տգիտության և «կուսակցական խոլություն ների» դեմ պայքարում£ Յուրացրած լինելով համաշխարհային արվեստի նվաճումները` սեփական ավյունով վերածնել է դրանք ազգայինի (վաղնջական ավանդազրույցներից մինչև Նարեկացի, Ֆրիկ ու Քուչակ) հիման վրա և, ժողովածուից ժողովածու անճանաչելիորեն ընդլայնելով իր քնարի լարերի հնչերանգները, տքնաջան աշխատանքով բյուրեղացրել յուրաքանչյուր հաջորդ երգաշարը` երբեք չչարչրկելով արդեն գտնված հնարքները£ Հողի, աշխատանքի, հացի փառաբանությանը նվիրված վերջին ժողովածուի` «Հացին երգ»-ի ավարտական ակորդ «Աղորիք»¬ի (մարտ, 1915 թ.) սևագրությունների խոշոր տրցակը անսպառ ինքնակատարելագործման ձգտումի փայլուն վկայություններից է. «Ձևը այնքան անբաժանելի է գաղափարեն, որ ձևին ամենավերջին կատարելությունը ուրիշ բան մը չէ, բայց եթե գաղափարի մը ամենավճիտ արտահայտությունը»£ Իրեն բախտ չվիճակվեց, ավա¯ղ, լույս ընծայված տեսնել թուրքական լծից ազատագրված հայկական գյուղի ներդաշնակ զարթոնքի երազանքով տոգորված «Հացին երգը» (1921, Պոլիս)£ Մեզ` ամբողջացած «Գինիի երգը», «Հայ հոմերագիրքը»£ Վարուժանի նահատակությամբ հայ գրականության գանձարանը, ցավոք, չհարստացավ «Սասունցի Դավթի» և «Տիգրան Մեծի» նոր դյուցազնական կերպավորումներով£ Անկատար մնացին թուր կեծակին դարավոր նիրհից լույս աշխարհ հանելու Կոմիտասի ու Փանոս Թերլեմեզյանի ստեղծագործական երազանքներն էլ£ Գուցե պատահաբար չէր, որ վարուժանական իր խանդավառ ասմունքը Ազատ Գասպարյանը վերջակետեց Չարենցի «Մահվան տեսիլ»¬ով` Վարուժանի վաղաժամ, եղերական կորստի ցավին միախառնելով հայ հանճարի մյուս փայլատակումների բռնի մթագնման ափսոսանքը£ Դասական երաժշտության հնչյունների ներքո տնտղելով Կոմիտասի սրահի դեմ¬հանդիման զետեղված ցուցահանդեսի արխիվային վավերագրերն ու լուսանկարները, որոնք զուգահեռ ներկայացվում էին նաև տեսահոլովակով, հիշողությանդ ծալքերում նորովի կենդանացված բանաստեղծական կերպարին մտովի ամրագրում ես կենսական այլ խոսուն փաստեր, որոնցով մարդկային անբասիր նկարագիրն էլ է քեզ հետահայաց հարազատանում£ Գողգոթայի բազում ծաղիկներ փնջած հարազատիդ «սերմնացան երազն» ես հանկարծ հարթմնի տեսնում, հոգու պայծառ խորանից տարածվող աղոթքին միանում` տիեզերական խաղաղ արարչագործության արշալույսների կարոտով£ Եվ լցվում հավատով, որ մի օր. Պիտի աշխարհը ելլե նորոգվա¯ծ ու գեղեցի¯կ Եվ պիտ° ըլլա արժանի Արևին շուրջ դառնալուն… :

Հայաստանում` առաջին անգամ «XVII դարի Պագանինին»

Թե Վահան Թեքեյանը «շարականին գետին մոտ» շուշանների ծաղկունքն էր զգում, Հոգևոր երաժշտության պետական կենտրոնի նախաձեռնությամբ, խաչվող ձնծաղիկ ների բույրը տարածած առաջին համերգից հետո, այդ երեկո վարդաբույրն էր թևածելու Կոմիտասի անվան կամերային երաժշտության տանը£ Տիրամոր մխիթարությանը առավել կարոտ Գյումրիից հետո Դանիել Երաժիշտի (Գրիգոր Դանիելյան) «ընտանեկան» երաժշտախումբը` դաշնակահարուհի կինը, ջութակահարներ դուստրն ու թոռը` թավջութակա հարուհի Սուսաննա Մուրադյանի հետ միասին առաջին անգամ Հայաստանում կատարում էին Բիբերի (1644-1704 թթ.) «15 միստերիաները` Մարիամ Աստվածածնի կյանքից»£ Ձևավորվելով դեռևս XI դարում` հոգևոր երաժշտության այս տեսակով մատուցվել են կաթոլիկ եկեղեցում Դավթի սաղմոսները£ Ավստրիացի վիրտուոզ ջութակահար և բազմաժանր կոմպոզիտոր Հայնրիխ Իգնաց Ֆրանց Բիբերը, սկորդատուրայի (բառացի` լարից գցելու) հնարքով ընդլայնելով բարոկո-ջութակի հնչողության հորիզոնները, ստեղծել է իր ժամանակի ամենանորարարական ստեղծագործությունը` սոնատների այս շարքը, որոնցից յուրաքանչյուրը համապատասխանում է ավետարանի մի դրվագի£ Տիրամորը խորհրդանշող ծաղկի` վարդի անունով Եվրոպայում հայտնի «Rozary» եղբայրությունը Բիբերի բիբլիական սոնատները հրատարակում է «Վարդարան» պատկերազարդ աղոթագրքերից մեկում` զարդարելով տիտղոսաթերթերը բովանդակությանը համահունչ փորագրանկարներով£ Ստանալով Ավստրիայից երաժշտության ու գեղանկարչության փոխներթափանցմամբ ստեղծված բիբերյան հոգևոր գոհարի բնագիրը` երաժշտագետ, օպերային¬սիմֆոնիկ դիրիժոր, «Շարական» ու «Գանձեր» անսամբլների հիմնադիր Դանիել Երաժիշտը դրանց հաղորդակից է դարձնում Հայաստանի արվեստասերներին£ Համընդհանուր դրվատանքի արժանի այս երաժշտամտահղացման կենսագործումը արդյո՞ք վարդաբույրով էր լցրել Գյումրու թատերասրահը` չեմ կարող հավաստել£ Անկախ այն բանից, որ Դանիել Երաժիշտը «ուրախության, տրտմության ու հարության» 15 սոնատներից (ցավում եմ, որ տասնվեցերորդին` մշտարթուն պահապան հրեշտակին կերպարվորող Պասակալյային, որից մեծապես ազդվել են Մոցարտը, Հայդնն ու Բախը, անհաղորդ մնացինք) ընտրել էր առավելապես ուրախություն արտահայտող վեցը և ներշնչված խնամքով էր նախապես մեկնաբանում ու արժևորում, քչերն էին Կամերայինում մոտավոր վարդաբույր զգում£ Գուցե «մեղավորը» կաթոլիկ հավատքին դրանց հոգեհարազատությունն էր, գուցե երաժիշտ կատարողների վարպետության ակնհայտ պակասը£ Անհամեմատ տպավորիչ մատուցվեց Մակար Եկմալյանի «Բաբելոնի գետերի մոտ» կանտատի «սեղմագիրը»` հարմարեցված կամերային նվագախմբի ու դաշնամուրի նվագակցությամբ «Գուսան» երգչախմբի (գեղ. ղեկավար` Րաֆֆի Միքայելյան) կատարմանը£ Եկմալյանի ռուսալեզու կանտատի ձայներին համապատասխանեցվել էին Դավթի սաղմոսի հայերեն տեքստը` մեղեդու ու խոսքի շեշտերի ներդաշնակմամբ£ Առաջին անգամ ս.թ. հոկտեմբերի 25¬ին հնչեցված այս գործը, անդրադարձնելով Մեծ եղեռնի ողբերգությունը, դյուրությամբ էր ներթափանցում ունկնդրի հոգու խորքերը£ Դիրիժորական փայտիկին փոխարինած վարդի (ի պատիվ հանրահայտ դիրիժոր Արթուր Նիկիշի) թերթիկների «պարով» իսկապես ուրույն ձայնանկար ուրվագծվեց բեմի վրա£ Նաև` հարության հավատ ներշնչվեց` գոտեպնդելով (այս նկատառումով էլ «Վարդարանի» հայաստանյան պրեմիերան կայացվել էր Տիրամոր բարեխոսությանն առավել կարոտ Գյումրիում) հոգեպես դալկացածներին£ Ինչպես հաճախ տեսնում ենք բիբլիաշունչ կտավներում` միաժամանակ զուգահեռվում էին Հիսուսի ծննդյան ու խաչելության պատկերները£ Դանիել Երաժիշտը, հոգևոր այս երաժշտակտավներով, մեզանում իր հավատո հանգանակն էր սերմանում. «Հիսուսին խաչակից հայ ժողովուրդը հարություն առավ և շարունակում է ապրել, արարել, փառաբանել Արարչին ու երգել…»£ :

Ամենքն են հարգանքի կարոտ

Պատմիչների վկայությամբ` հենց այստեղ է կայացվել հայերիս համար բախտորոշ որոշումը 301¬ին, Գրիգոր Լուսավորչի և Տրդատ արքայի հանդիպավայր Զվարթնոցում£ Քրիստոնեության համահայկական ճանաչողության ավերակված ակունքի մատույցներում 2009¬ի տարեվերջին, «Հայկական հուշարձանների ճանաչման ծրագրի» (ՀՀՃԾ) շրջանակներում, նախաձեռնված տասնչորսերորդ միջոցառման նորահայտ խորհուրդը Բրայլյան այբուբենով պատրաստված վահանակների բացման շնորհանդեսին, մասնակիցներիս համար անմիջականորեն ներդաշնակվում էր Հիսուսի պատգամներին£ Իրականացման մեկնակետ Գառնու հեթանոսական տաճարից սկսած, ՀՀՃԾ¬ն իր շուրջ, ընդամենը 2 տարվա ընթացքում, տասնյակ շահագրգիռ գործընկերների համախմբելով, մոտ 330 տեղեկատվական վահանակներ և ճանապարհային ուղենշաններ է տեղադրել ՀՀ 21 հուշահամալիրներում և 45 զբոսաշրջավայրերում£ Սահմանափակ կենսական հնարավորություններով մարդկանց համար ևս դրանց բովանդակությունը մատչելի դարձնելու նպատակով` հնգալեզու տեքստերն այժմ մատուցվում են տեսողության խնդիրներ ունեցող այցելուների ինքնուրույն զբոսապույտի հնարավորության հաշվառմամբ£ Հասարակության բոլոր անդամներն են ուշադրության և հարգանքի կարոտ£ Կիսելով ՀՀՃԾ տնօրեն Ռիկ Նայի ու համահիմնադիր Ջոն Հյուզի խանդավառությունը երկամյա գործունեութ յան ակներև արդյունավետության հանրագումարով` Հայաստանում Իտալիայի դեսպան Բրունո Սկապինին չի թաքցնում հպարտությունը իր երկրի անմիջական մասնակցության համար Գյումրիում Իտալիայի պատվո հյուպատոս Անտոնիո Մոնտալտոյի առատաձեռնությամբ£ Ի դեպ, Բրայլյան գրատիպով տեղեկատվական վահանակները տպագրական հատուկ սարքով Իտալիայում են պատրաստվել£ Ազդված Հայաստանի կույրերի միավորման երգչախմբի ելույթից` Հայաստանում ԱՄՆ դեսպան Մարի Յովանովիչը, որպես երկարաժամկետ պաշտոնական այցելու, գոհունակություն է հայտնում իր երկրի հովանավորած ծրագրի իրատեսական պտուղներից, ապա լրացուցիչ տեղեկատվություն ստանում իրեն հյուրընկալած Հայաստանի մշակութային ժառանգության մասին` քար առ քար ճանաչելով փառահեղ տաճարի խնամված մնացորդները` արգելոց¬թանգարանին մերձ սփռված£ Տարեմուտի տոնականությամբ զվարթացած խոսքաշատ միջոցառման ամենահակիրճ ելույթը առավելապես կոնկրետ գործերին ապավինած ՎիվաՍել¬ՄՏՍ¬ի գլխավոր տնօրեն Ռալֆ Յիրիկյանինն էր. «Ամեն ինչ իմ, մեր, ձեր Հայաստանին»£ Ասենք, ճառախոսելու կարիք չկա էլ. 30 հաշմանդամներ են աշխատում այս ընկերությունում` մշտապես սիրով ու հարգանքով շրջապատված£ Եվ հետո, յուրաքանչյուր հայկական հուշակոթող ընկալվում է որպես էկոլոգիական մի ամբողջություն այժմ£ Այնպես որ, ծրագրված ու անակնկալ անելիքները բազում են£ Գալիք հանդիպման առիթով, հուսանք, կարելի կլինի դրանց արժեքավորության մեջ վերստին համոզվելը£ :

Ձայնիկդ ի հոգիս

Վերջալույս է: Արևը հանգչում է հորիզոնում` հրդեհելով երկնի կապույտը:

«Նայվածք չէ, իմը հայացք է…»

- Ստեղծագործելն ինձ համար բիզնես չէ: Այն, ինչ ես ստեղծում եմ, այն, ինչ իմ հոգուց է բխում, չի վաճառվելու:

Փոքրիկ Բարաքի արձանը

Ջակարտայի կենտրոնում` Tamam Menteng զբոսայգում տեղադրվել է 10¬նամյա Օբամայի բրոնզաձույլ անդրին` գրեթե բնական չափերով£ Կիսանդրավարտիքով ու մարզաշապիկով տղան ժպտում է իր մատին նստած թիթեռնիկին£ Քանդակի վրա ԱՄՆ¬ի երբեմնի առաջին տիկնոջ` Էլեոնորա Ռուզվելտի խոսքերն են. «Ապագան պատկանում է նրանց, ովքեր հավատում են իրենց երազանքների ուժին»£ Քաղաքապետ Սիլվիանա Մուրնիի խոսքերով` արձանի տեղադրումը նպատակ ունի ոգեշնչել ինդոնեզացի տղաներին` նրանց մղելով հասնել իրենց ձգտումների իրականացմանը£ 1967-1971 թթ. Օբամայի ընտանիքը` մայրը, խորթ հայրն ու խորթ քույրն ապրել են Ինդոնեզիայում£ Հետագայում ամերիկյան Նախագահն իր ելույթներում նշել է, որ այստեղ է ինքն առաջին անգամ աղքատություն ու հիվանդություններ տեսել£ Կոթողի ստեղծման գաղափարի հեղինակը «Օբամայի բարեկամների հիմնադրամ» հասարակական կազմակերպությունն է, որի կենտրոնը հենց Ինդոնեզիայում է£ Քանդակի համար պահանջվել է ավելի քան 10 հազար դոլար£ Տեղեկացվել է, որ ծրագիրը հովանավորել են տեղի 8 քաղաքացիներ, տեղական հեռուստաալիքը և քաղաքի չքավորներին օգնող բարեգործական կազմակերպությունը£ :

Դե, նա Գա¯լկինն է

Փորձաքննությունը հաստատել է, որ միլիցիոներին Գալկինի հասցրած վնասվածքներն, առողջության համար վտանգավոր չեն£ Մինչդեռ տեսուչ Ա. Զինատուլինը 18 օր բուժվել է հիվանդանոցում… իբր թե հին հիվանդություններից ապաքինվելու£ Դե, այդ հիվանդություններն ի հայտ են եկել արտիստի հարվածների արդյունքում£ Բայց հո Գալկինին չեն դատապարտելու. այն էլ` ընդհուպ մինչև ազատազրկում£ «Տիկի¬բարում» Մաքսիմի սարքած ապշոպը դատապարտելի էր ՌԴ ՔրՕր¬ի 2 հոդվածներով` «խուլիգանություն` կատարված զենքի օգտագործմամբ» և «բռնության գործադրում` իշխանության ներկայացուցչի նկատմամբ» (ընդ որում` կյանքի ու առողջության համար վտանգավոր)£ Առաջին փորձագիտական քննությունը հիմնավորել է, որ միլիցիոներն արնազեղում և ուղեղի ցնցում է ստացել£ Ասել է թե` Գալկինին 5-10 տարի ազատազրկում էր սպառնում£ Սակայն օրենքի պահապանները հանկարծ կարծիքափոխ են եղել և գործը դատարան հանձնելու փոխարեն կրկնական փորձաքննություն են նշանակել£ Այս անգամ արձանագրվել է, որ արտիստի հարվածից ընդամենը մազանոթներ են պայթել, ինչը բնավ առողջություն չի վտանգում£ Ուրեմն Գալկինը պատասխանատվություն կկրի առավելագույնը` ինչ¬որ տուգանքի չափով£ :

Քահանային կասկածում են մանկապղծության մեջ

Համբուրգի դատախազությունը հետաքննություն է սկսել 47-ամյա բողոքական հոգևորականի նկատմամբ. նրան կասկածում են մանկական պոռնոգրաֆիկ նյութեր պահելու և օգտագործելու մեջ (հաղորդել է Spiegel¬ը)£ Բացի այն, որ քահանայի համակարգչում հայտնաբերվել են մեծ քանակով նման նյութեր, նրան կասկածում են նաև երեխաների հանդեպ սեռական բռնություններ գործադրելու ուղղութամբ` թեև այդ առումով դեռևս չկան բավարար ապացույցներ£ Ոստիկանությունն այս հետքը գտել է Ֆրանկֆուրտում մանկական պոռնոգրաֆիկ խոշոր ցանցը վերացնելու նպատակով անցկացրած գործողությունների ընթացքում. հոգևորականը մշտապես օգտվել է պոռնոնյութերից£ RP-Online հրատարակության տվյալներով` իր քահանայական պարտականությունների շրջանակներում հովիվը զբաղվել է երեխաների ու դեռահասաների հոգևոր դաստիարակությամբ£ Ավետարանական եկեղեցին կատարվածի մասին արդեն նախազգուշացրել է ծխականներին, նրանց թվում և այն 200 երեխաների ծնողներին, որոնց հետ կասկածյալն առնչվել է£ Վերջինս, բնականաբար, ժամանակավորապես հեռացվել է ծառայությունից£ :

«Ալ-Քաիդա»¬ի գլխատման միակ ուղին

- «Ալ¬Քաիդա»¬ին հաղթել հնարավոր է միայն Ուսամա բեն Լադենին ձերբակալելով կամ սպանելով. Ամերիկյան սենատի նիստում այսպիսի կարծիք է հայտնել Աֆղանստանում ՆԱՏՕ¬ի զինված ուժերի գլխավոր հրամանատար, գեներալ Սթենլի Մակրիստալը (հաղորդել է «ԾԿհՁ-ղՈՐՖՍՏՉ» լրատվական գործակալությունը)£ Նրա համոզմամբ` ահաբեկչական խմբավորումը անհաղթահարելի կմնա այնքան ժամանակ, քանի դեռ չի վնասազերծվել դրա առաջնորդը£ - Ես գտնում եմ, որ այդ առումով նա կարևոր դեմք է, ում կենդանի մնալը ոգեշնչում է «Ալ-Քաիդա»-ին ու նմանապես աշխարհով մեկ նրա անունից գործող մյուս խմբավորումներին,¬ հավելել է գեներալը£ Իսկ Նահանգների պաշտպանական գերատեսչության քարտուղար Ռոբերտ Գեյթսը տեղեկացրել է, որ ԱՄՆ¬ը արդեն երկար տարիներ որևէ տեղեկություն չունի թիվ 1 ահաբեկչի գտնվելու վայրի մասին£ Սակայն, ըստ Բարաք Օբամայի` ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեյմս Ջոնսի լրատվության, ենթադրվում է, որ բեն Լադենը գտնվում է Աֆղանստանի հյուսիսային Վազիրիստանում կամ Պակիստանի սահմանների մոտ (գրել է «The Telegraph»¬ը)£ Թերևս նաև այս լրատվությունն է հիմք ծառայել, որպեսզի Ջոնսը նշի. - Մոտակա ժամանակներում ԱՄՆ¬ը նրան բռնելու հերթական փորձը կձեռնարկի£ :

Մարդասպան փիղը

Նեպալի ջունգլիներում շարունակվում են որոնումները վայրի այդ հսկայի, որը վերջին 2 շաբաթում 11 մարդ է սպանել (տեղեկացրել է Associated Press¬ը)£ Փղի հետքերը դեռևս չեն հայտնաբերվում, իսկ նրա զոհերը երկրի հարավային 3 շրջանների գյուղաբնակներն են£ Մայրաքաղաք Կատմանդուից 300 կմ հեռավորությամբ այդ վայրերում մարդիկ մեծամասամբ ապրում են միահարկ շինություններում ու հիմա նրանց շատ է անհանգստացնում մարդասպան¬փղի գոյությունը. նրան վախեցնելու կամ գոնե իրենց ապրելատեղիին մոտենալ թույլ չտալու համար կրակ են վառում, առատ ծուխ արձակում և թմբուկներով աղմուկ բարձրացնում£ Նեպալում փղերը պաշտպանված են պետականորեն, և նույնիսկ մարդկանց համար վտանգ ներկայացնող վայրագին ոչնչացնելու համար իշխանության կենտրոնական մարմինների հատուկ թույլտվությունն է պահանջվում£ Տեղական պաշտոնյաներից մեկը հայտարարել է, որ հսկայազանգված այդ սպառնալիքը վերացնելու համար իրենք սպասում են կենտրոնի օգնությանը£ Վարկած է տարածվել, թե մարդասպան¬փիղն արդեն հատել է Նեպալի սահմանն ու հիմա Հնդկաստանում է «դեգերում»£ :

Շներն ավելի հավատարիմ են

Հետազոտողները ևս մեկ անգամ եզրահանգել են, որ շները կատուներից շատ ավելի լավն են£ Համեմատական ուսումնասիրությունները կատարվել են 11 հիմնական չափանիշներով, և շները հաղթել են 6£5 հաշվով£ Դիցուք, «ինտելեկտ», «մարդու հետ փոխադարձ կապ» և «հնազանդություն» կարգերում ստացված տվյալներով շներն անհամեմատ առաջ են կատուներից£ Բայց վերջիններս էլ «սուր ընկալունակություն» կարգում հաղթել են շներին` ակամա հիշեցնելով, որ «բնապահպանական հետևանքների» արդյունքում իրենց կենսակերպով կատուներն ավելի համեստ են£ Ու դա նախևառաջ արտահայտվում է շների` հաճախ անկապ ու բարձր հաչոցներով ու կաղկանձելով, կատուների` մեղմ մլավոցով£ «Անվերապահ սեր» կարգում շներն ավելի հավասարակշիռ են, իսկ «անկախության» առումով` կատուներն անգերազանցելի£ Այսուհանդերձ, կատուներն ամենանախընտրելի ընտանի կենդանիներն են մնում աշխարհում£ Ամենակատվասեր 10 երկրներում հարմարավետ ու ջերմ պայմաններում ապրում է 204 մլն կատու£ Ամենաշնասեր 10 երկրներում` ընդամենը 173 միլիոն շուն իր գլխավերևում տանիք ունի£ :