Եթե բանակցություններում  երկու երկրների՝ միմյանց վստահելու տարրական հարցը լուծված չէ, ինչո՞ւ էր  Էդվարդ Նալբանդյանն այնպիսի պատասխան տալիս հնչեցված հարցին, որ փոթորկելու էր հայ հանրությանը և արձագանքվելու էր ռուսաստանյան մամուլում: Որպես հմուտ դիվանագետ՝ նա  կարող էր հարցին բոլորովին այլ պատասխան տալ:

 

Տպավորությունն այնպիսին է, որ  պարբերաբար Նալբանդյանի նման պաշտոնյաների միջոցով  հայ հանրության  ռեակցիան է ստուգվում: Ու քանի դեռ  հողերի հանձնման թեման այսպիսի բուռն  արձագանքի է արժանանում ոչ միայն հանրության, այլև Արցախի իշխանության կողմից՝ որևէ մեկը չի կարող առանց այս ամենը հաշվի առնելու մի միլիմետր հող վերադարձնել:

 

Արդեն մի քանի օր է՝ իշխանական շրջանակները ջանք ու եռանդ չեն խնայում Հայաստան-Սփյուռք համաժողովը դրական ֆոնով ներկայացնել՝ ստվերում թողնելով Հայաստանի և Սփյուռքի միջև տարաձայնությունները:

 

Ու մի պահ թվում էր, թե ամեն ինչ ընթանում է ըստ սցենարի, բայց ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի հայտարարությունը սառը ցնցուղի նման խառնեց բոլոր խաղաթղթերը: Հարցուպատասխանի ժամանակ մի կին հարցրեց Արցախյան խնդրի կարգավորման բաղադրիչ հանդիսացող տարածքների չարաբաստիկ վերադարձի մասին: Ի պատասխան՝ Նալբանդյանն ասաց.

 

- Խոսքն այն տարածքների վերադարձի մասին է, որոնք անվտանգության իմաստով սպառնալիք չեն լինի թե՛ Ղարաբաղին, թե՛ ընդհանրապես այս հանգուցալուծմանը: Մնացած մանրամասները եթե բացեմ՝ բանակցությունները կարող են կանգնել:

 

Կրքերը բորբոքվեցին, և հանրային կոշտ արձագանքը չուշացավ՝ ոչ մի թիզ հողի համոզմունքը ևս մեկ անգամ  շեշտվեց:

 

Պաշտոնական Ստեփանակերտն էլ անպատասխան չթողեց ՀՀ ԱԳ նախարարի հայտարարությունը: 

 

- Մեզ համար ամեն մի տարածք ունի իր անվտանգության համակարգը: Եթե խոսում եք սահմանների հարցի մասին, ապա դա կարող է կարգավորվել միայն հավասար ձևով: Մենք էլ ունենք ահագին տարածքներ, որոնք Ադրբեջանում են, հասկանո՞ւմ եք: Եթե Ադրբեջանը պատրաստ է ինչ-որ քննարկումների, միայն այդ ժամանակ պետք է խոսենք… Գետաշենի խնդիր կա, Շահումյանի խնդիր կա, Հյուսիսայիին Արցախի հարցեր կան ու այդ սահմանների «կոռեկցիան» պետք է համապարփակ ձևով կարգավորվի, որպեսզի հետագայում ավելի մեծ խնդիր չլինի: Այսօրվա դրությամբ ցանկացած միակողմանի քայլ բերելու է կատաստրոֆայի: Որևէ մեկը միակողմանի քայլեր չի անելու երբևիցե,- հայտարարել է Արցախի նախագահի մամլո խոսնակ Դավիթ Բաբայանը: 

 

Ստեփանակերտն, այսպիսով, թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին լսարանին հստակ ասում է, որ միակողմանի քայլեր, զիջումներ  չեն լինելու: Անցյալին վերադարձ չկա:

Իշխող կուսակցության ներկայացուցիչներն էլ շտապեցին հանդարտեցնել բորբոքված կրքերը, բայց այստեղ էլ հետաքրքրիր երանգներ ի հայտ եկան: ՀՀԿ փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանն օրինակ, ողջունել է, հանրության այսպիսի արձագանքը, ապա ավելացրել. 

 

- Այսօրվա օրակարգը փաստաթղթի դետալների քննարկումը չէ, այսօրվա օրակարգը բանակցային միջավայրի վերականգնումն է, անվտանգության երաշխիքների ապահովումն է, Ադրբեջանի կողմից ստանձնած պարտավորությունների կատարումն է, որից հետո կարելի է խոսել փաստաթղթի նախագծի մասին:

 

Զուգադիպություն է, թե ոչ, բայց Նալբանդյանի այս հայտարարությունն անմիջապես  հիշեցրեց մոտ մեկ ամիս առաջ ԱՄՆ նախկին համանախագահ Ռիչարդ Հոգլանդի հրապարակած փաստաթուղթն Արցախի խնդրի մասին:

Լեռնային Ղարաբաղի հարակից գրավյալ տարածքները պետք է վերադարձվեն Ադրբեջանի վերահսկողության տակ: Սա վերոնշյալ փաստաթղթի կետերից մեկն է, որը հայկական իշխանությունն արտառոց չհամարեց. Այնպես՝ ինչպես Նալբանդյանի  երեկվա հայտարարությունը: Ուշագրավ է, որ ռուսական մամուլը, ոգևորված այս հայտարարությունից և վկայակոչելով Արցախի իշխանության իրենց կասկածելի աղբյուրները, գրում է, թե Նալբանդյանը  նկատի է ունեցել Աղդամը՝ որպես հետ վերադարձվող տարածք: Սրանից կարելի է ենթադրել, որ կառավարության անդամի սկանդալային  պատասխանը գուցեև Ռուսաստանի սրտով էր:   

 

Հասկանալով, որ Նալբանդյանի լեզվի սայթաքումն կարող է չներվել հանրության կողմից, արտաքին քաղաքականության պատասխանատու կառույցը ստիպված եղավ ավելի ուշ հանգստացնել բորբոքված կրքերը: ԱԳ փոխնախարար Շավարշ Քոչարյանը, ով սկզբում հրաժարվում էր մեկնաբանել Նալբանդյանի խոսքերը, հետո  լղոզված մի մեկնաբանություն  տվեց.

 

- Նախարարը ներկայացրել է այն, ինչ բազմիցս հրապարակվել է: Այսինքն՝ 3 համանախագահող երկրների հայտարարությունները, որտեղ բացահայտված են միջնորդների կողմից առաջարկվող կարգավորման տարրերը: ... եթե խոսքը վերաբերում է տարածքներին, ապա պետք է պարտադիր ապահովվի այն պայմանը, որ դա չի վտանգում Արցախի բազմաշերտ անվտանգությունը: Այսինքն՝ ըստ էության, այն, ինչ երեկ ասվել է, ընդամենը նշաձողն է բարձրացվել, եղածին դրվել է նոր երկու պահանջ, ընդամենը: Ոչ ոք ոչ ոքի ոչ մի տարածք չի տալիս: Խոսքն ընդամենը վերաբերում է նրան, որ այն փաթեթը, որը մեզ ներկայացրել էին միջնորդները, դրա երկու տարրի նկատմամբ նախարարը բարձրացրել է պահանջները: Ինչո՞ւ է դա այդպիսի իրարանցում առաջացրել, չեմ հասկանում: Ավելին, միշտ հիշենք, որ խոսքը վերաբերում է փաթեթեին: ...Ավելին, ինչը նաև երեկ ասաց նախարարը՝ առաջընթաց չի կարող լինել՝ առանց Արցախի մասնակցության: Սա է եղել ասվածը:

 

Ի՞նչ ասել է՝ «որ դա չի վտանգում Արցախի բազմաշերտ անվտանգությունը». ո՞վ կարող է դա երաշխավորել: Համանախագահները շատ բան կարող են ասել, հետո աչք ու ականջ փակել իրականության վրա:

 

Այսպիսով, ԱԳ փոխնախարարը հաստատում է, որ այս պահին հիմնական խնդիրը կողմերի միջև վստահության բարձրացումն է, որից հետո կարելի է քննարկել խնդրի լուծման տարբերակներ: