Այս ընտրությունները պետք է ջրբաժանային լինեն. թե´ իշխանությունների, թե´ ժողովրդի համար

«Ավանգարդի» հյուրն է Հանրային խորհրդի ֆինանսատնտեսական և բյուջետային հարցերի հանձնաժողովի, Հայաստանի ապրանք արտադրողների միության, Առաջադիմական միացյալ կոմունիստական կուսակցության նախագահ Վազգեն ՍԱՖԱՐՅԱՆԸ: - Որպես Հանրային խորհրդի անդամ, Դուք այսօր մեր երկրում առկա խնդիրներից ո՞րն եք համարում մյուսներից առավել հրատապ, որի վրա կհրավիրեիք Հանրապետության նախագահի ուշադրությունը: - Մենք խնդիր ենք դրել հանրապետության ղեկավարի ուշադրությունը հրավիրել տնտեսական քաղաքականության մեջ առկա այն խնդիրների վրա, որոնք չեն նպաստում մեր տնտեսության հիմնական ճյուղի` արդյունաբերության զարգացմանը: Մայիս ամսվա տվյալների համաձայն, արդյունաբերության մեջ 25 տոկոսի աճ է նկատվել: ՀՀ նախագահն ինքն է ասել, որ կգա մի փուլ, երբ կառավարությունը պետք է հարկային քաղաքականության մեջ արմատական փոփոխություններ իրականացնի: Մենք այս գաղափարը ողջունելով, նշում ենք, որ մեզանում հարկային քաղաքականությունն իսկապես կոշտ է և ֆիսկալ, բյուջեի մուտքերի 65 տոկոսից ավելին անուղղակի հարկերով է հավաքվում: Մինչդեռ Արևմտյան Եվրոպայի երկրներում ուղղակի հարկերը բյուջեի մուտքերում գերակայում են` կազմելով 80-85 տոկոսը: Մեզանում ուղղակի հարկերը` շահութահարկը և եկամտահարկը միասին կազմում են ընդամենը 27-28 տոկոս: - Վերջերս ֆինանսների նախարարն ասաց, որ մեր արտաքին պարտքը կազմում է ՀՆԱ-ի մոտ 40, թե 45տոկոսը, հավելելով թե դա վտանգավոր չի: Բայց շատերը գտնում են, որ վտանգավոր է, եթե հաշվի առնենք մեզանում հարկահավաքության ցածր արդյունքները: - Տրամաբանական է, որ վիճակը մտահոգիչ է: Երբ արտաքին պարտքի և ՀՆԱ-ի համամասնությունը մոտենում է 50 տոկոսին, պետությունը ձեռք է բերում ոչ վարկունակ երկրի կարգավիճակ: Այսօր մեր արտաքին պարտքը մոտավորապես 3,7 մլրդ դոլար է կազմում: Իսկ արտաքին պարտքի և ՀՆԱ-ի հարաբերությունը փոքրացնելու միակ ճանապարհն այսօր ՀՆԱ-ի մեծացումն է, ինչի համար էլ, իր հերթին, անհրաժեշտ է տեղական արտադրության զարգացում: Գյուղատնտեսության համար որոշակի քայլեր այսօր իշխանություններն անում են, բայց կարծում եմ, որ սահմանամերձ շրջաններում ջուրը պետք է անվճար տրվի գյուղացիներին, իսկ մյուս վայրերում ջրի գինը պետք է էականորեն նվազի. Ադրբեջանում այն անվճար է տրվում գյուղացիներին, իսկ դա մեր սարերից հավաքված ջուրն է: Բացի այդ, կարծում ենք, որ հատկապես տրիկոտաժի արտադրություն զագացնելու համար սահմանային գյուղերը շատ նպաստավոր կարող են լինել: Ռուսաստանում և այլ վայրերում այդ գյուղերից գնացած շատ գործարարներ կան, որոնք կարող են հարկային արտոնությունների` ավելացրած հարկից ազատվելու, շահութահարկ չվճարելու պարագայում իրենց գյուղերում տրիկոտաժի արտադրություններ կազմակերպել և ռուսաստանյան շուկայում որոշակի նիշա զբաղեցնել: - Հանրային խորհրդին արդյոք չի՞ անհանգստացնում այն իրողությունը, որ այսօր արդեն ահավոր չափերի է հասել արտագաղթը: Պաշտոնական տվյալներով, հունվարից մինչև հիմա երկրից արտագաղթել է 65000 մարդ: Հատկանշական է, որ այս իրողությամբ անհանգստացած է նաև մեր մտավորականությունը, որը մեզանում շատ ավելի հանդուրժողի համբավ ունի: Եվ երբ այդ հանդուրժող հատվածն է ահազանգում, դիմելով երկրի բարձրագույն իշխանություններին, նշանակում է` իրավիճակը, մեղմ ասած, տխուր է: - Այդ հարցը միշտ է անհանգստացրել Հանրային խորհրդին: Վերջերս փոքր խորհրդի նիստում հարցը բարձրացվեց. ստեղծվել է փոքր հանձնախումբ, որը պետք է ուսումնասիրի, թե որոնք են պատճառները, որ մարդիկ հարկադրված լքում են հայրենիքը: Իմ կարծիքով, հիմնական պատճառն աշխատանք չունենալն է: Եվ դարձյալ հանգում ենք այն եզրակացությանը, որ կառավարությունը պետք է արագացնի արդյունաբերության զարգացման հայեցակարգի ընդունման գործընթացը, որտեղ արդյունաբերությունը կհամարվի տնտեսության հիմնական, գերակա ուղղություն, նրան կտրվեն որոշակի հարկային, վարկային արտոնություններ: Այս ամենը կարող է նպաստել աշխատատեղերի ստեղծմանը, որի արդյունքում էլ հնարավոր կլինի կասեցնել արտագաղթը: Այլ կերպ` չփոխելով հարկային, մաքսային քաղաքականությունը, ներմուծվող որոշ ապրանքատեսակներ չփոխարինելով տեղական արտադրության ապրանքներով, այս արտագաղթը չի կասեցվի: Հանրային խորհրդի ֆինանսատնտեսական և բյուջետային հանձնաժողովը նաև արտագաղթի խնդրի լուծումը տեսնում է տնտեսության զարգացման մեջ, հարցը կապում է արդյունաբերական քաղաքականության հայեցակարգի հետ, ԱԺ-ում արդյունաբերության մասին օրենքի ընդունման հետ: Լավ է, որ մտավորականները մտահոգություն են հայտնել, տիկին Կարինե Դանիելյանն այն ներկայացրեց Հանրային խորհրդում, և եթե չեմ սխալվում, ամսի 6-ին ժամը 14-ին համապատասխան հանձնաժողովի առաջին հանդիպումն է լինելու, որտեղ կուսումնա սիրվեն արտագաղթի ծավալներն ու պատճառները և կարվեն այն մեղմելու առաջարկություններ: Բայց իմ կարծիքը ես արդեն ասացի: - Անշուշտ, Ձեր նշածը արտագաղթի գլխավոր պատճառն է: Բայց, արտագաղթին, թերևս, նպաստում է նաև ներգաղթի Ռուսաստանի ծրագիրը: Ըստ հիշյալ ծրագրի, Ռուսաստանը կարծես փորձում է լուծել իր ժողովրդագրական խնդիրը ի հաշիվ նաև Հայաստանի բնակչության: Հայտնի է` ինչպիսի արտոնություններ են տրվում Ռուսաստան ներգաղթողներին, հատկապես Սիբիր և արևելյան հատվածներ մեկնողներին: - Հնարավոր չէ ասել, թե այդ ծրագրով իր ժողովրդագրական խնդիրն է լուծում, որովհետև Ռուսաստանում բնակչության թիվը նվազում է տարեկան 600-700 հազար մարդով: Իսկ Հայաստանի բնակչությունը 3,2 մլն է, և եթե բոլորն էլ այստեղից գնան այնտեղ, միևնույն է` Ռուսաստանի ժողովրդագրական խնդիրը չի լուծվի: Եվ ձեր նշած խնդիրը ժողովրդագրության հետ անուղղակի, շատ հեռավոր աղերս ունի: Պարզապես ՌԴ-ում կան շահագրգռված մարդիկ, ովքեր ցանկանում են իրենց տարածաշրջանում աշխատաշուկան լրացնել մասնագետներով: Եվ որքանո՞վ տրամաբանական կլինի, եթե մեր քաղաքացուն աշխատանքով չապահովելով հանդերձ` հորդորենք, որ նա չօգտվի այդ ընձեռված հնարավորությունից: Եվ առանց այդ ծառայությունների էլ, մինչև հիմա մեր քաղաքացիներից, ըստ որոշ տվյալների, 1,5 մլն մարդ է գնացել երկրից: Ջուրը գնում է այն ուղղությամբ, ուր հարմար է հոսել. մարդիկ էլ գնում են այնտեղ, որտեղ հնարավոր է աշխատանք ունենալ և ապրել: Խնդիրը մենք մեր մեջ պետք է տեսնենք: - Այժմ մենք նախընտրական շրջան ենք ապրում: Հայտնի է, որ վերջերս Հայաստանի Կոմկուսի առաջին քարտուղար Ռուբեն Թովմասյանը Ձեզ է դիմել` առաջարկելով միավորել ուժերը: Առջևում խորհրդարանի ընտրություններ են, արդո՞ք հնարավոր է, որ Առաջադիմական միացյալ կոմկուսը և ՀԿԿ-ը միավորվեն և այդպես մասնակցեն ընտրություններին : - Այդպիսի հրապարակային առաջարկություն չի եղել, չգիտեմ` որտեղից եք լսել: - Լրագրողներն այսպես, թե այնպես, ունեն տեղեկատվության իրենց աղբյուրները: - Անցյալ տարի նոյեմբերի 29-ից, երբ ՀԿԿ-ը համագումար էր անցկացնում, մենք առաջարկել էինք, որ մեր ուժերը համախմբելու ուղղությամբ քայլեր ձեռնարկենք: Դրանից հետո մենք տարբեր մակարդակներով հանդիպել ենք և փորձել ենք համագործակցելու եզրեր գտնել: Մայիսի 9-ին միասին ծաղիկներ ենք դրել անհայտ զինվորի հուշահամալիրին. հիմա էլ մշտապես կապ ենք պահպանում, բայց դաշինք կազմելու կամ համատեղ հայտարարություններով հանդես գալու մասին վաղ է խոսել: Մենք դեռևս եզրեր փնտրելու գործընթացի մեջ ենք: Ես գտնում եմ, որ արտախորհրդարանական որևէ կուսակցություն չի կարող ընտրություններին միայնակ մասնակցել. կյանքը նոր իրողությունների առջև է մեզ կանգնեցնում, կուսակցությունները պետք է համախմբվեն դաշինքների մեջ: Եթե աջերը համախմբվել են ի դեմս ՀԱԿ-ի, բնականաբար, ձախերը նույնպես պետք է համախմբվեն, որպեսզի ժողովուրդը հստակ իմանա, թե որ գաղափարախոսությանն է ինքը ձայն տալու: Այսօր, ցավոք, այդ առումով չունենք կողմնորոշված ընտրազանգված: Ուստի, կարծում եմ` առաջիկա ընտրությունը պետք է նախորդներից առանձնանա նրանով, որ մենք մեր ժողովրդին կողմնորոշենք ըստ գաղափարական ընկալումների: - Ի՞նչ երաշխիք, որ առաջիկա ընտրություններն իրենց արդյունքներով կվերականգնեն հանրության հավատն ընտրությունների հանդեպ: - Ժամանակը նոր մտածողություն է բերում: Այսօր բավական մեծ սոցիալական բևեռացում կա: Տարիներ շարունակ ժողովրդին հրամցվել է ընտրել թաղային հեղինակությունների, տարբեր տեսակի ազդեցությունների շնորհիվ փորձել են մարդկանց կողմնորոշել և քվեներ ստանալ: Անցել է ընտրական ոգևորությունը, և մարդիկ մնացել են իրենց սոցիալական խնդիրների հետ: Կարծում եմ, որ մենք հասունացել ենք, մեր ծողովուրդն էլ է հասունացել: - Հա՞ որ: - Դե անցել է 16 տարի: Պետք է, որ արդեն յուրաքանչյուրն իր համար հետևություն արած լինի: - Եվ 5000 կամ ավել գումարով, իր և իր երեխայի ապագան չվաճառի: