ԸՆՏԱՆԻՔԸ ՀԱՍԱՐԱԿՈՒԹՅԱՆ ՀԱՅԵԼԻՆ Է
Հոգեբանական խեղվածքը խորանում է
Հայաստանի ազգային վիճակագրական ծառայության մարդահամարի և ժողովրդագրության բաժնի պետ Կարինե Կույումջյանն այսօրվա մամլո ասուլիսում ներկայացրեց Հայաստանում գրանցված ամուսնությունների և ամուսնալուծությունների քանակի մասին տվյալներ: Կույումջյանի խոսքով՝ անկախության առաջին տասնամյակում ունեինք ամուսնությունների թվի կտրուկ նվազում, իսկ հաջորդ տասնամյակում ամուսնության ավելացում
Չմտածված ամուսնությո՞ւն: Ավանդապաշտ հայի համար առաջին հայացքից գուցե անհասկանալի ձևակերպում: Բայց արդյո՞ք անհասկանալի, երբ խոսքը խառն ու խրթին մեր ժամանակներին է վերաբերում:
Վիճակագրական տվյալներից զատ՝ պաշտոնյան խոսել է նաև ամուսնալուծությունների պատճառների մասին՝ չմտածված ամուսնություններն ամուսնալուծությունների հիմնական և առաջին պատճառն համարելով:
Մոտ 600 տարի պետականություն չունեցող հայ ժողովրդի համար ընտանիքը բոլոր դարերում եղել է սրբության սրբոց: Ո՛չ ամուսնանալն է եղել «խաղ ու պար», ոչ էլ առավելևս բաժանվելը: Անգամ ԽՍՀՄ տարիներին ամուսնալուծությունը հատկապես պաշտոնյաների, հասարակության մեջ որոշակի դիրք ու ճանաչում ունեցողների դեպքում ուղղակի խայտառակություն էր: Բայց ԽՍՀՄ փլուզումից հետո, երբ բացվեց երկաթե վարագույրը, շատ բան փոխվեց: Ինչ-ինչ արժեքներ «վերանայվեցին»՝ հագուրդ տալով օտար բարքերին: Ամուսնությունը, դրա ընկալումը, ընտանիքի ավանդական մոդելը սկսեց խարխլվել:
Ձեռքները ծալած չնստեցին նաև միջազգային «մարդասիրական», «ազատամիտ», իսկը «շպինօնիկական» առաքելությամբ կառույցները, որոնք Հայաստանում ինչ-ինչ եվրոպամետների սնելով՝ քարոզեցին ոչ ավանդական հարաբերություններ, արժեքներ, ծնողներից առանձին ապրելու ու նրանց օտարանալու ընտանիքի մոդելներ: Իհարկե, 100 տոկոսով իրենց ուզածին չհասան, բայց ինչ-որ չափով փոխեցին ամուսնության մասին պատկերացումները:
Կա ևս մի կարծիրատիպ, որը նպաստում է չմտածված ամուսնություններին՝ կարծում ենք հնացած «տանը մնալու» խարանը, որից, ցավոք, երիտասարդ սերունդը չի ձերբազատվում: Ժողովրդագրական խնդիրների պատճառով տղամարդկանց սակավությունը ցայտնոտի մեջ է գցում իգական սեռի ներկայացուցիչներին՝ «ճանկել»ցանկացած մեկին՝ հետևանքների մասին չմտածելով: Մարդկային առումով սա հասկանալի է: Իսկ պատասխանատվության զգացո՞ւմը: Սա արդեն դառնում է երկրորդական: Եվ ինչո՞ւ միայն սա: Ամուսնացողներից քչերն են իրենց հարցնում՝ պատրա՞ստ են ինքնուրույն հոգալ իրենց կարիքները, կյանքի երկրորդ կեսն այն մա՞րդն է, ում հետ կկարողանան լիարժեք ընտանեկան միջավայր ստեղծել՝ նաև իրենց երեխաների համար:
Բայց վիճակագրական այս տվյալը մեկ այլ բան էլ է վկայում: Հայտնի ասույթ է՝ ընտանիքը պետության մանրակերտն է: Ինչպես ընտանիքիդ ես վերաբերվում, այնպես էլ՝ երկրիդ: Իսկ թե մեր քաղաքացիներից շատերն ինչպե՞ս են վերաբերվում երկրին՝ կարելի է տեսնել ամեն քայլափոխի: «Սա մնալու տեղ չի», «երկիրը երկիրը չի» դժգոհությունների պակաս հաստատ չկա՛: Բայց մի հարցնող լինի՝ իսկ երկիրը երկիր դարձնելու համար դու որպես քաղաքացի, ի՞նչ ես արել: Արդյո՞ք բոլոր պարտավորություններդ ես բարեխիղճ կատարել, թե՞մեղքն այլոց վրա բարդելն ամենահեշտն է: Սա հոգեբանական խեղվածք է, որն աստիճանաբար խորանում է: Եթե օրինապաշտ ու պատասխանատու քաղաքացու պահանջարկ իշխանությունը չիջեցնի, իրավիճակը հազիվ թե փոխվի:
