ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Իսկ ի՞նչն է լավ: Մի կոտ գարին արդեն արժի մի կոտ ոսկի:

ՉԱՐՉԻ- Ի՜նչ ես ասում: Ես իմ աչքով, եղբա՛յր, տեսա, որ մեր արքան, նրան մատաղ, հենց այս գիշեր երեսուն սայլ ցորեն ղրկեց ձեր քաղաք: 

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Ղրկե՜ց... Գիտենք: Այդքան սայլից մեկը, ասա, տեղ հասա՞վ: 

ՉԱՐՉԻ- Վա՜հ: Այդքանը ի՞նչ եղավ:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Է՜, միամիտ փերեզակ: Էդ հարցը տուր նազիրին ու վեզիրին, գավառապետ Գռփոյին, քաղաքապետ Ցմփորին:

ՉԱՐՉԻ- Ուրեմն ձեզ չհասա՞վ:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Ո՞նց չէ, հասավ. ամեն մեկիս՝ մի քացի:

ՉԱՐՉԻ- Է՜, բարեկամ, հավատալու բան չասիր...

 

Պանդոկում: Պանդոկապանը երախտագիտություն է հայտնում Գուլիվերին: Հավաքված է ոչ մեծ բազմություն:

 

ՊԱՆԴՈԿԱՊԱՆ- Ո՜վ, քաջարի՛ ասպետ, մենք մինչ ի մահ երախտապարտ ենք քեզ: Մեզանից, որպես ընծա, խնդրում ենք ընդունել այս նժույգները, զենք ու զրահը, որոնք վայել են իսկական ասպետների:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- (Փորձում է հրաժարվել): Ի՜նչ ես ասում, սըր, ի՜նչ ես ասում:

 

Ներկաները բղավում են.

- Կեցցե՛ ասպետը:

- Կեցցե՛ ասպետը: 

 

Գուլիվերը և Արմանդոն, տեսնելով, որ հնարավոր չէ հրաժարվել, վերցնում են զենքերը և հեծնում նժույգները:

 

Պատկերը կրկին փոխվում է: «Չարչին» գնում է ճանապարհով: Նրա հետևից հասնում են երկու հեծյալ ոստիկան:  

 

ՈՍՏԻԿԱՆՆԵՐԻՑ ՄԵԿԸ- Է՛յ, չարչի՛, ունեցածդ տուր և պատրաստվիր գլխատվելու:

ՉԱՐՉԻ- Գլխատվելո՞ւ: Ինչո՞ւ:

ՆՈՒՅՆ ՈՍՏԻԿԱՆԸ- Որովհետև չես կատարել թագավորի հրամանը: 

ՉԱՐՉԻ- Ի՞նչ հրաման:

ՆՈՒՅՆ ՈՍՏԻԿԱՆԸ- Այս ճանապարհով արգելված է անցնել:

ՉԱՐՉԻ- Բայց թագավորն այդպես է հրամայել անցորդների կյանքը փրկելու համար:

ՄՅՈՒՍ ՈՍՏԻԿԱՆԸ- Թագավորի հրամանը մենք չենք քննարկում: Հրամայված է և վերջ: Չկատարողը պիտի պատժվի:

ՉԱՐՉԻ- Վա՜հ: Բայց ինչո՞ւ այդ մասին ճանապարհի սկզբում չասացիք:

ԱՌԱՋԻՆ ՈՍՏԻԿԱՆ- Ինչպես երևում է, դու շատ խելացի բթամիտ ես, չարչի՛: Որովհետև քո կյանքը գին ունի:

ՉԱՐՉԻ- (Հասկանալով, թե ինչ է ակնարկում) Եվ որքա՞ն:

ԵՐԿՐՈՐԴ ՈՍՏԻԿԱՆ- Այդ քրջոտ շորերից բացի՝ մնացած ամբողջը:

ՉԱՐՉԻ- Բայց սա նշանակում է կողոպտել: (Երկրորդ ոստիկանի կողմը նետում է քսակ):

ԱՌԱՋԻՆ ՈՍՏԻԿԱՆ- Շնորհակալ եղիր, որ քեզ առյուծի կեր չենք դարձնում: (Ոստիկանները հեռանում են): 

 

Գուլիվեր և Արմանդո: Նույն ճանապարհին:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- (Կատակով) Արմանդո՛, պանդոկապանը մեր ուսերին ծանր բեռ դրեց: Ինձ կարգեց ասպետ, և ես հիմա պարտավոր եմ հսկաների ու հրեշների հետ կռվել, արկածներ փնտրել ու պաշտպանել ամեն թշվառականի: (Երևում է «չարչին»): 

ԱՐՄԱՆԴՈ- Ահա և այդպիսի մի թշվառական:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Պարզվում է, որ այս երկրում արտաքինը խաբուսիկ է: Չեմ զարմանա, եթե սա էլ ասի, թե ինքը թագավոր է:

ՉԱՐՉԻ- Բարի՛ մարդիկ, օգնեք ինձ: Հասցրեք քաղաք, և ես ձեզ կհատուցեմ:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Աղքատ փերեզակ, ի՞նչ ունես դու, որ հատուցես ինձ պես (կատակով) թափառական ասպետին: 

ՉԱՐՉԻ- Եթե համոզվեմ, որ ազնիվ ասպետներ եք, ես ձեզ... իմ նազիրն ու վեզիրը կդարձնեմ: (Գուլիվերն ու Արմանդոն ծիծաղում են): Չե՞ք հավատում: Ա՜խ, ես չասի, որ...  

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ի՞նչ:

ՉԱՐՉԻ- Այս երկրի թագավորն եմ:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Դե, եթե թագավոր ես, ցատկիր գավակին: («Չարչին» ցատկում, նստում է ձիու վրա: Գուլիվերը նժույգին մտրակում է ու շարժվում):

 

Թագավորանիստ քաղաքի մուտքի մոտ: Հավաքված է ժողովուրդ:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Այն ի՞նչ ամբոխ է, Արմանդո՛: Չլինի՞ դիմավորում են արքային: 

 

«Չարչին» հետաքրքրությամբ նայում է: Հասնում են ամբոխին: Մի պաշտոնյա մոտենում է Գուլիվերին: «Չարչին» ձիուց իջնում է և ուշադրությամբ հետևում:

 

ՊԱՇՏՈՆՅԱ– Ո՜վ, ազնվագույն թափառական ասպետ  Գուլիվեր, ուրախ ենք անչափ, որ մեզ պատվել ես քո այցելությամբ: Մեր դռները միշտ բաց են քո առաջ:

 

Գուլիվերի առջև անմիջապես գորգ են փռում, որի վրայով նա հանդիսավորությամբ անցնում է: Երկու կողմերից նետում են ծաղիկներ: 

 

ՉԱՐՉԻ- (Դիմում է մի պատահական մարդու): Բարեկա՛մ, ինչո՞ւ են այս ասպետին դիմավորում այնպես, ինչպես չեն դիմավորում նույնիսկ թագավորին:

ԱՅԴ ՄԱՐԴԸ- Որովհետև այս ասպետն ավելի արժանավոր է, քան մեր վախկոտ թագավորը:

ՉԱՐՉԻ- (Լսածին չհավատալով) Քան ո՞վ: 

ՆՈՒՅՆ ՄԱՐԴԸ- Մեր վախկոտ թագավորը:

ՉԱՐՉԻ- (Կարծելով, թե սխալ է լսում) Բարեկա՛մ, ես վատ եմ լսում: 

ՆՈՒՅՆ ՄԱՐԴԸ- (Ավելի բարձր, նրա ականջին) Քան մեր վախկոտ թագավորը:

ՉԱՐՉԻ- Վախկո՞տ: Բայց մի՞թե նա՛ չհաղթեց յոթ հսկաներին, յոթ արքաներին:

ՆՈՒՅՆ ՄԱՐԴԸ- Է՜, չարչի: Մենք խաբված ենք եղել, կախարդված: Այդ ամենը նա արել է վախից, իսկ մենք քաջություն ենք կարծել: Իրականում նա նույնիսկ ճանճից է վախենում:

ՉԱՐՉԻ- Ի՜նչ… Ո՞վ է դա ասել:

ՆՈՒՅՆ ՄԱՐԴԸ- Արդեն ամբողջ քաղաքն է խոսում:

 

Գուլիվերի պատվին կազմակերպված հանդիսությունը շարունակվում է թատերասրահում: Գուլիվերը և Արմանդոն նստած են կողք կողքի:

 

ՀԱՆԴԻՍԱՎԱՐ- Ինչպես գիտեք, վերջերս դժգոհում են, թե իսկական արժեքների փոխարեն գնահատվում են կեղծ արժեքները: Իսկական արվեստը խրախուսելու համար թագավորն արձակել է հրաման, և այսուհետև մրցանակներ կստանան բոլոր նրանք, ովքեր կստեղծեն բարձրարժեք գործեր: «Ո՛չ՝ կեղծ արվեստին». այս նշանաբանով կշարունակվի մեր հանդեսը, և թագավորի մրցանակին կարժանանան նրանք, ովքեր բարձր արվեստով կգովերգեն մեր դիցուհիներին: (Վարագույրը բարձրանում է, և, իրար կողք նստած, երևում են պանդոկից դուրս եկած պառավները): Այդ պատվին առաջինն արժանանում է բանաստեղծ Քանքարունին: Խնդրեմ, պարո՛ն բանաստեղծ:

 

Քանքարունին մոտենում է «դիցուհիներին», արտիստաբար ներշնչվում ու արտասանում.

 

Դիցուհիներ, օ՜, դիցուհիներ:

Ա՜խ, ա՜խ, ա՜խ, դիցուհիներ:

Ե՛վ, և՛, և՛ դիցուհիներ:

Նե՛ր, նե՛ր, նե՛ր... դիցուհինե՜ր: 

 

(Ծափերի որոտից դահլիճը թնդում է):

ՀԱՆԴԻՍԱՎԱՐ- Այժմ գովերգելու պատիվը տրվում է մյուս բանաստեղծին:

 

Բեմ է բարձրանում մեկ ուրիշը և արտասանում՝ առանց պառավների կողմը նայելու.

 

Աշխարհը երբ շուռ է գալիս,

Պառավները դառնում են կույս,

Ժանգը՝ ոսկի, քծնանքը՝ տաղ,

Իմաստունը՝ խեղճ խեղկատակ:

 

Լսվում են սուլոցներ: Ոմանք ձվերով խփում են:

 

ՀԱՆԴԻՍԱՎԱՐ- Հանգի՛ստ, հանգի՛ստ, պարոններ: Այժմ հանձնաժողովը թող հրապարակի, թե ո՛վ է արժանանում մրցանակին: (Հանձնաժողովի անդամներից մեկը բարձրանում է բեմ): 

ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎ ԱՆԴԱՄ- Մենք որոշեցինք, տիկնա՛յք և պարոնա՛յք, որ թագավորի մրցանակը պետք է տրվի... բանաստեղծ Քանքարունո՜ւն: (Բուռն ծափեր): Եվ այս ծափերն էլ հավաստում են, որ հանձնաժողովը չի սխալվել: Ո՛չ՝ կեղծ արվեստին, ո՛չ՝ կեղծ արժեքներին:

 

Պատկերը փոխվում է: Թագավորը մռայլ ու մտախոհ նստած է գահին: Ծափ է զարկում: Գալիս է սենեկապետը:

 

ԹԱԳԱՎՈՐ- Կանչի՛ր խորհրդականին: (Սենեկապետը դուրս է գալիս: Արքան գահից իջնում է և անհանգիստ քայլում: Գալիս է խորհրդականը): Ի՞նչ պետք է անել, Արմա՛: Աշխարհը կարծես թե շրջվել է:

ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆ- Տե՛ր իմ, դու նախ պիտի վերականգնես անհեթեթորեն սասանված քո հեղինակությունը:  

ԹԱԳԱՎՈՐ- Ես ուզում եմ այսօր իսկ իշխանավորների կեսին նետել զնդան:

ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆ- Խորհուրդ չեմ տա: Լավ կլինի, եթե տերն իմ դա անի այն ժամանակ, երբ կրկին կվայելի ժողովրդի վստահությունը:

ԹԱԳԱՎՈՐ- Իսկ ինչո՞ւ այսպես եղավ, Արմա՛:

ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆ- Տե՛ր իմ, ի սկզբանե ինչ-որ մի բան եղել է սխալ:  

ԹԱԳԱՎՈՐ- Ի՞նչ է խորհուրդդ:

ԽՈՐՀՐԴԱԿԱՆ- Ճիշտ կլինի, եթե արքան ասպետի պես կրկին դուրս գա մենամարտի և հաստատի, որ ինքն անօրինակ քաջ է: (Թագավորը լռում է, խորհում): 

 

Թատերասրահում: Բեմում՝ աթոռներին, նստած է երկու տղամարդ:

 

ՀԱՆԴԻՍԱՎԱՐ- Այժմ ես կներկայացնեմ այն քաջին, որը տասնյակ նետաձիգների մեջ ճանաչվեց լավագույնը: Մրցությունը դաժան էր, բայց ասպետ Գվինը հաղթեց:

 

Հանդիսատեսները ծափահարում են: Գվինը կանգնում է, ձեռքը դնում սրտին և թեթևակի խոնարհվում: Հանդիսավարը, որպես մրցանակ, նրան տալիս է ոսկե սլաք: Գվինը սլաքը վերցնում է և... խարխափելով իջնում բեմից:

 

ՀԱՆԴԻՍԱՎԱՐ- Արքայի մունետիկը դառնալու պատվին արժանացել է Սոլ Բարիտոնը: Բյուր էին մրցողները, բայց հաղթողն է մեկը: (Բարիտոնին) 

Հրապարակիր, խնդրեմ, պարո՛ն Բարիտոն, մեր վերջին ազդը:

 

Պատկերը փոխվում է: Մունետիկը կոկորդից հազիվ դուրս եկող ձայնով փողոցում բղավում է. 

 

- Լսեցե՜ք, լսեցե՜ք... Վա՜ղը ասպալեզո՜ւմ մենամալտի կմտնի ալքա՜ն, ալքա՜ն: Վա՜ղը ասպալեզո՜ւմ մենամալտի կմտնի ալքա՜ն:

 

Գուլիվերն ու Արմանդոն, որ ժպտալով լսում են մունետիկին, նկատում են հավաքված բազմություն: Մոտենում են:

 

ԱՐՄԱՆԴՈ- (Դիմում է մի կնոջ):  Այստեղ ներկայացո՞ւմ է լինելու:

ԿԻՆ- Ի՞նչ ես ասում: Սա դատարան է: Այստեղ դատ է լինում:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Ինձ թվում է, որ այս դատը երգիծական ներկայացումներից պակաս հետաքրքիր  չի լինի: (Մտնում են ներս, նստում):

ԴԱՏԱՎՈՐ- Քաղաքապետի թիկնապահ հարգարժան պարոն Անմեղիկը մեղադրվում է քաղաքացի Մեղսավորին սպանելու համար: Պարո՛ն վկա, խնդրում եմ՝ ասեք, թե ինչ եք տեսել դեպքի վայրում:

ՎԿԱ- Երբ քաղաքապետը թիկնապահների հետ ներս մտավ, Մեղսավորը նրան հեգնանքով բարևեց: Թիկնապահ Անմեղիկը մոտեցավ Մեղսավորին, քարշ տվեց նկուղ և այնքան ծեծեց, մինչև նա մեռավ:

ԴԱՏԱՎՈՐ- Քեզանից բացի՝ որևէ մեկը կա՞ր գինետանը:

ՎԿԱ- Գինետունը լեփ-լեցուն էր: Այդ ամենը տեսան շատերը: 

ԴԱՏԱՎՈՐ- Հետո՞: 

ՎԿԱ- Հետո՝ ոչինչ: Անմեղիկը գնաց ձեռքերը լվալուց հետո, մյուսները՝ գինի խմելուց:

ԴԱՏԱՎՈՐ- Լսենք մյուս վկային: (Մինչ վերջինս կխոսի, ներս է մտնում զարհուրելի արտաքինով ինչ-որ մեկը և առաջին վկային կանչում դուրս):

ԵՐԿՐՈՐԴ ՎԿԱ- Երբ քաղաքապետը թիկնապահների հետ ներս մտավ, Մեղսավոր կոչեցյալը նրան հայհոյեց, հարձակվեց թիկնապահների վրա, բոլորին քարշ տվեց նկուղ, գազանաբար ծեծեց, իսկ հետո... ընկավ ու մեռավ:

ԴԱՏԱՎՈՐ- (Դիմում է առաջին վկային, որն արդեն այլայլված  վերադառնում է): Պարո՛ն վկա, Դուք պնդո՞ւմ եք, որ Ձեր պատմածը ճշմարտություն է:

ՎԿԱ- (Կարկամած) Ճշմարիտն ասած, պարո՛ն դատավոր, չէր երևում, թե ով է ծեծում: Ես միայն տեսա, որ Մեղսավորը հարձակվեց թիկնապահների վրա:

ԴԱՏԱՎՈՐ- Պարզ է: Դատարանը գնում է խորհրդակցության: (Դատավորները  գնում են):

ԱՐՄԱՆԴՈ- Քո կարծիքով, ի՞նչ կորոշվի, մի՛ստր: 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Այստեղ դատական ամեն որոշում կայացված է լինում ի սկզբանե: (Դատավորները վերադառնում են: Գլխավոր դատավորը հրապարակում է որոշումը):

ԴԱՏԱՎՈՐ- Սույն գործի վերաբերյալ դատարանը որոշեց. քաղաքացի Մեղսավորին ճանաչել մեղավոր և, որպես պատիժ, դիակը հրկիզել: Տուժող Անմեղիկը քանի որ գործել է հերոսաբար, ուստի դիմել քաղաքապետին՝ պարգևատրելու առաջարկով: 

 

Նոր պատկեր: Սենյակ: Նստած են երեք իշխանավորներ:

 

ՆՐԱՆՑԻՑ ՄԵԿԸ- Պարո՛ն գավառապետ, Մորուտի գյուղապետի պաշտոնն զբաղեցնելու համար առաջարկում եմ իշխան Զորիկի թեկնածությունը:

ԳԱՎԱՌԱՊԵՏ- Ինչո՞ւ հենց նրա:

ՆՈՒՅՆ ՊԱՇՏՈՆՅԱՆ- Որովհետև համարձակ է, բանիմաց ու խելացի: (Գավառապետը նայում է մյուս պաշտոնյային): 

ԱՅԴ ՊԱՇՏՈՆՅԱՆ- Ես առաջարկում եմ Ծառուտ գյուղի Վերգոյի թեկնածությունը... Որովհետև աներևակայելի վախկոտ է և հլու-հնազանդ:

ԳԱՎԱՌԱՊԵՏ- Հետաքրքիր էր...

 

Ծառուտ գյուղը: Մի կին՝ Մարթան, թակում է խրճիթի դուռը: Այն բացում է նրա ամուսինը՝ Վերգոն:

 

ՄԱՐԹԱ- Ի՜նչ ես օր-ցերեկով մկան ծակը մտել, ա՛յ մարդ: 

ՎԵՐԳՈ- Գել ու գազանի աշխարհ է, ա՛յ կնիկ:

ՄԱՐԹԱ- Վայ գել ու գազանը քեզ տանեն, պրծնեմ, հա՜: Մա՞րդ էլ էսքան վախկոտ կըլնի:

ՎԵՐԳՈ- Ի՞նչ վախ, այ շաշ: Մարդ զգո՜ւյշ պտի ըլնի, զգո՜ւյշ: 

ՄԱՐԹԱ- Զգո՜ւյշ պտի ըլնի: Օր չկա, որ մի փորձանքի չգաս: Է՞դ է քու զզույշը:

ՎԵՐԳՈ-  Զգուշությունը քիչ է: Բախտ էլ պտի ըլնի, բա՜խտ:

ՄԱՐԹԱ- Բախտ-մախտ չգիտեմ: Էլ ո՛չ ալյուր ունենք, ո՛չ փետ: Եզները կլծես, կացինը կառնես ու մինչև մի սել ցախ չբերես, տուն չգաս:

ՎԵՐԳՈ- Է՜, դե ասա՝ ղըրկմ ես, որ մի յանով ըլնեմ էլի: 

 

Պատուհանի գոգին խաղացող կատուն ցած է գցում մի ափսե: Չխկոցից Վերգոն վեր է թռչում ու, ձեռքը սրտին դրած, նվաղում: Նույն պահին դուռը թակում են: Մարթան գնում է բացելու, իսկ Վերգոն սարսափած հետևում է: Ներս է մտնում մի պաշտոնյա և դիմում նրան:

 

ՊԱՇՏՈՆՅԱ- Ներեցե՛ք, պարոն, անհանգստացնելու համար: Գավառապետ Սանոն հրամայել է՝ Ձեզ ուղեկցել իր մոտ: (Վերգոյի ծնկները վախից ծալվում են): 

 

Քաղաքի փողոցում: Գուլիվերը և Արմանդո: Երևում է մի մարդ, որն իրեն մտրակելով՝ կրկնում է. «Վա՜յ ինձ, վա՜յ ինձ, վա՜յ ինձ»:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- (Մի անցորդի) Ո՞վ է այս մարդը, սըր:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Սա մի շատ տարօրինակ մարդ է:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ-  Տեսնում եմ, որ ինչ-որ բան այն չէ:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Չի կարողանում ստել:

ԱՐՄԱՆԴՈ- (Զարմացած) Ընդհանրապե՞ս:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Ընդհանրապես:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Եվ ա՞յդ մեղքի համար է իրեն մտրակում:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Այո՛, այդ:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Բայց մի՞թե դա մեղք է:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Եթե իմանայիր, թե ինչ դժբախտությունների պատճառ է դարձել նրա այդ հիվանդությունը, այդպիսի հարց չէիր տա: Նրա պատճառով ճակատագրեր են խեղվել, ընտանիքներ քայքայվել. ընկերները դարձել են թշնամիներ, եղբայրներն ուրացել են իրար: Ո՞ր մեկը ասեմ: (Մի քանի հոգի մոտենում է տարօրինակ մարդուն):

ՄԻ ԿԻՆ- Մեր տան ջադուն քեզ չէր տեսել և աղոթում էր մոտդ կանգնած: Ի՞նչ էր ասում, Խոսե՛:

ԽՈՍԵ- Երանի ականջներս խլանան, ու ոչինչ չլսեմ: Երանի աչքերս կուրանան, ու ոչինչ չտեսնեմ:  

ԿԻՆ- Խոսքը կտուրը մի՛ գցիր: Ի՞նչ էր ասում:

ԽՈՍԵ- Ասում էր՝ խղճա ինձ, Տեր Աստված, ազատիր չար հարսիս ձեռից: Ասում էր՝ փափկացրու այդ դևի սիրտը: 

ԿԻՆ- Այդպես էլ ասում էր, հա՞:

ԽՈՍԵ- Այդպես էլ ասում էր, այդպես էլ ասում էր:

ՄԻ ՏՂԱՄԱՐԴ- Երեկ մի կին այստեղ ինչ-որ տղամարդու հետ էր: Ո՞ւմ կինն էր, տեսա՞ր:

ԽՈՍԵ- Դու չտեսար, ի՞նձ ես հարցնում:  

ՆՈՒՅՆ ՏՂԱՄԱՐԴԸ- Մութ էր: Չճանաչեցի:

ԽՈՍԵ- Վա՜յ ինձ, վա՜յ ինձ, վա՜յ ինձ: Ախր դուք տասը տարի հաշտ ու համերաշխ միասին ապրել եք.... Այդ հարցը հիմա ինչո՞ւ տվեցիր: 

ՆՈՒՅՆ ՏՂԱՄԱՐԴԸ- Կարճ կապիր, Խոսե՛:

ԽՈՍԵ- Քո կինն էր, Խա՛նդ, քո կինը: Նա արդեն տասը տարի... (Տղամարդը վազելով գնում է): Վա՜յ ինձ, վա՜յ ինձ, վա՜յ ինձ: (Շարունակում է իրեն մտրակել):

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ա՛յ քեզ տարօրինակ հիվանդություն: 

 

Տարօրինակ մարդը գնում է: Գուլիվերն ու Արմանդոն նկատում են, որ սայլերով տանում են արձաններ, իսկ մի քանի հոգի էլ կոտրում է պատվանդանին տեղադրված առյուծի արձանը:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- (Մի քաղաքացու) Ի՞նչ են անում այն խելագարները:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Մեր երկրում արձանները պարբերաբար փոխելու սովորություն կա:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Մի՞թե այստեղ արձան կանգնեցնելն ինքնանպատակ է:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Ի՞նչ ես ասում: Արձանները մենք պաշտում ենք կուռքի պես: Պարզապես...

ԱՐՄԱՆԴՈ- Ի՞նչ:

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Ամեն անգամ պարզվում է, որ ա՛յն կենդանուն չենք պաշտել, որին պետք էր:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Արդեն կռահում եմ, որ առյուծի արձանին հիմա փոխարինելու է էշինը: 

ՔԱՂԱՔԱՑԻ- Այո՛: Նազիր-վեզիրն այդպես էլ որոշել են: Բայց էշն էլ պատվանդանին երկար չի մնա։ Եթե վագրերը չապստամբեն, նրան կփոխարինի ոչխարը: (Մոտենում է մի պաշտոնյա):

ՊԱՇՏՈՆՅԱ- Մեծարգո՛ ասպետ Դոն Գուլիվեր, արքան քեզ և քո զինակիր Արմանդոյին հրավիրում է պալատ: (Գուլիվերը և Արմանդոն հարցական նայում են իրար...)

 

Վերգոն՝ գավառապետի մոտ: Կանգնած է դողահար: 

 

ԳԱՎԱՌԱՊԵՏ- Նկատի ունենալով քո բազում արժանիքները, պարո՛ն Վերգո, հատկապես՝ համարձակությունը, որոշեցի քեզ նշանակել Մորուտի գյուղապետ: (Վերգոն կարծես չի հասկանում, թե ինչ է ասում գավառապետը: Լսածին չի հավատում): Նկատի ունեցիր, որ այդ գյուղում կատարվող ամեն ինչի համար պատասխանատու ես գլխով: Եղիր խիստ և վճռական: Եթե ուզես, կտանք թիկնապահներ: Հարկ եղած դեպքում կանչիր ոստիկաններ: Մորուտում արդեն երկու տարի է՝ հարկ չենք հավաքել: Պետք է սկսել դրանից: Պա՞րզ է: (Վերգոն գլխով է անում):

 

Պալատում: Ընդունելության են սպասում Գուլիվերը և Արմանդոն: Հեռվից նրանց հետևում են երկու նիզակավոր զինվորներ՝ Աբելը և Գնդոն: 

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ի՞նչ ես կարծում, Արմանդո՛, թագավորն ինչո՞ւ է կանչել:

ԱՐՄԱՆԴՈ- (Կատակով)  Մոռացե՞լ ես, ինչ է: Նա խոստացել է մեզ նազիր ու վեզիր դարձնել:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Դու կատակում ես, բայց չի բացառվում, որ իրականում թագավորը հենց նա էլ լինի:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Չհամոզվեցի՞ր, որ ով էլ լինի, մեկ է, մեզ սպասում է ասպետական ընդունելություն: 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Իրավն ասած՝ ես ինձ արդեն զգում եմ որպես թափառական ասպետ:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Ես էլ կարծես վատ զինակիր չեմ: (Սրահում երևում է թագավորը՝ թագը գլխին, արքայական ծիրանին՝ ուսերին: Արմանդոն ուշադիր նայում է նրան): Իսկապես նա է, սըր: 

ԹԱԳԱՎՈՐ- Ողջույններս, տիա՛րք: (Գուլիվերն ու Արմանդոն զգաստ կանգնում են և խոնարհվելով ողջունում): Հրամմեցե՛ք: (Հրավիրում է գահասրահ և ինքը մտնում): 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- (Շշուկով) Ձայնը ինչո՞ւ է այսպես խռպոտել:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Չարչի ժամանակ գիշերը մրսել է: (Ներս են մտնում: Թագավորը նստում է գահին):

ԹԱԳԱՎՈՐ- Նախ կուզեի մեկ անգամ ևս լսել, թե ովքեր եք դուք:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ես թափառական ասպետ եմ, արքա՛, իսկ միստր Արմանդոն իմ զինակիրն է:

ԹԱԳԱՎՈՐ- Իսկ ի՞նչ ես մտածում, տիա՛ր ասպետ, ես ինչո՞ւ եմ ձեզ կանչել: 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Տերը մեզ պաշտոն է խոստացել. դրա համար գուցե: 

ԹԱԳԱՎՈՐ- Պաշտոն, իհարկե, դուք կստանաք, մի՛ստր, բայց ես որոշել եմ մինչ այդ ձեզ... գլխատել:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ինչո՞ւ…

ԹԱԳԱՎՈՐ- (Նրա նմանողությամբ) Ինչո՞ւ: Ո՞վ է քո գլուխը մտցրել, թե դու թափառական ասպետ ես: (Գուլիվերն ու Արմանդոն այնպես են ապշում, որ չեն իմանում ինչ պատասխանել: Ներս է մտնում սենեկապետը և դիմում թագավորին): 

ՍԵՆԵԿԱՊԵՏ- Դու չափը արդեն անցնում ես, տխմա՛ր: Կորի՛ր այստեղից:

 

Թագավորը գահից իջնում է և սենեկապետին լեզու հանում: Գուլիվերն ու Արմանդոն այլևս չեն հասկանում, թե ինչ է կատարվում: Գալիս է նույն կերպարանքով երկրորդ թագավորը:

 

ՍԵՆԵԿԱՊԵՏ- Ներեցեք, պարոննե՛ր: (Երկրորդ թագավորի կողմը նայելով)  Խեղկատակը դարձյալ հիմարություններ է արել, տե՛ր իմ: (Խեղկատակը դեմքից վերցնում է դիմակը և, ծամածռություններ անելով, գնում): 

 

Վերգոն, ձի հեծած, չորս-հինգ ոստիկանի ուղեկցությամբ մտնում է Մորուտ: Մտահոգ է, երկյուղը՝ դեմքին: Փողոցում հավաքված են գյուղացիներ:

 

ՄԻ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Ո՞վ է էս մարդը:

ԱՅԼ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Երևի կալանավոր է:

ՄԵԿ ԱՅԼ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Ասում էին՝ էսօր նոր գյուղապետը պիտի գա: Չլինի՞ նա է:

ԱՌԱՋԻՆ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- (Զարմացած) Սա՞:

 

Հասնում են գյուղամեջ, որտեղ ավելի շատ մարդ է հավաքված: Բոլորը հետաքրքրությամբ նայում են Վերգոյին:

 

ՎԵՐԳՈ- (Մտքում) Տեսնես ինչո՞ւ են հավաքվել: Մտքներին մի բան չըլնի՞: Ոնց էլ նայո՜ւմ են: Գլխիս փորձանք չբերե՞ն: (Ինչ-որ տեղ շուն է հաչում: Վերգոն վեր է թռչում): Չէ՜, սրանք որ հավաքվել են, ուրեմն մտքներին մի բան կա: (Ավագ ոստիկանին ցածրաձայն ինչ-որ բան է ասում: Վերջինս մոտենում է հավաքվածներին):

ԱՎԱԳ ՈՍՏԻԿԱՆ- Ի՜նչ եք հավաքվել: Ցրվե՛ք: Արա՛գ: (Գյուղացիները, չհասկանալով, թե ինչի համար է այդ խստությունը, սուս ու փուս հեռանում են: Վերգոն մտնում է գյուղապետարան):

 

Պալատում: Թագավոր, Գուլիվեր և Արմանդո:

 

ԹԱԳԱՎՈՐ- Ինչպես խոստացել էի, ես ձեզ կդարձնեմ իմ նազիրն ու վեզիրը: Իսկ այսօր ականատես կարող եք լինել հետաքրքիր մենամարտերի: 

 

Մրցասպարեզ: Այստեղ է գրեթե ամբողջ քաղաքը: Հանդիսատեսների մեջ՝ առաջին շարքերում են Գուլիվերը և Արմանդոն: Նկատելի է, որ մի քանի մենամարտ արդեն ավարտվել է: Ասպարեզ է մտնում արքան: Ժողովուրդը ողջունում է:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Արմանդո՛, հավատս չի գալիս, թե մեր լսած ասեկոսեները կարող են հիմք ունենալ:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Վախկոտությա՞ն մասին ասեկոսեները:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Այո՛: Հապա մի նայիր. մինչև հիմա չէր զգացվում, թե ինչ առնական տղամարդ է նա: Վախ կոչեցյալը երևի սիրտ էլ չի անում, որ նրան մոտենա: 

ԱՐՄԱՆԴՈ- Վայը տարել է նրան, ով հիմա կփորձի իր բախտը: 

 

Արքան ձեռքով հասկացնում է, որ հանդիսատեսները լռեն:

 

ԹԱԳԱՎՈՐ- Ես առաջարկում եմ, որ այսօր դո՛ւք ասեք այն ասպետի անունը, ում կամենում եք տեսնել ասպարեզում:

 

Մի պահ բոլորը լռում են: Ինչ-որ մեկը բղավում է. «Դոն Գուլիվե՜ր, Դոն Գուլիվե՜ր»: Նրան միանում են ուրիշները: Քիչ անց ամբողջ հրապարակը միաբերան բացականչում է. «Գուլիվե՜ր, Գուլիվե՜ր, Գուլիվե՜ր»:

Գուլիվերն անակնկալի է գալիս, շփոթվում:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Արմանդո՛, մտքովս երբևէ չէր անցել, թե կմեռնեմ որպես թափառական ասպետ: 

 

Հանդիսականները շարունակում են բղավել նրա անունը: Տեսնելով, որ հրաժարվելն անհնար է, Գուլիվերը դուրս է գալիս ասպարեզ: Նրան մատուցում են նժույգ, զենք ու զրահ:

 

Երկու հանդիսատես:

- Կարծում ես՝ այսօ՞ր էլ արքային բախտը կժպտա:

- Ինձ թվում է՝ այսօր նրա փառքը կիջնի գերեզման:

- Եվ ինչպե՞ս մինչև հիմա գլխի չենք ընկել...  

 

Արդեն զինավորված արքան ու Գուլիվերը, նժույգները թեթև վազքով վարելով, մոտենում են իրար՝ միմյանց ողջունելու:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ներող եղիր, արքա՛, ես մեղք չունեմ: 

ԹԱԳԱՎՈՐ- Ի՞նչ ես ասում: Ի՞նչ մեղքի մասին է խոսքը:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Իրականում ես շատ անվարժ եմ ձի վարելու գործում, իսկ ասպարեզ մտել եմ առաջին անգամ:

ԹԱԳԱՎՈՐ- Ընտրությունը հասարակությանն է, ասպե՛տ: (Զգալով, որ Գուլիվերը  երկյուղում է): Մի՛ վախեցիր. ուժեղ չեմ խփի:

 

Մորուտ գյուղը: Գյուղապետարանի մուտքի մոտ կանգնած է երկու ոստիկան: Վերգոյի մոտ է գզիրը:

 

ԳԶԻՐ- Պարո՛ն Վերգո, հարկերը դժվար թե կարենանք հավաքել: Երաշտ տարի է, ժողովուրդը՝ կարիքի մեջ: Ասում եմ, գավառապետի հետ լեզու գտնենք, բաշխի:

ՎԵՐԳՈ- Բաշխի՜... Գեղի հարկը քսան սել ցորեն է, համա ես ասում եմ՝ քսաներկու, քսանիրեք սել պտի հավաքենք: (Մտքում) Հանկարծ մի բան դուրս չգա՞:

 

Վերգոն, գզիրը և ուղեկցող ոստիկանները՝ գյուղամիջում: Զրուցում են երկու գյուղացիներ:

 

ՆՐԱՆՑԻՑ ՄԵԿԸ- Նոր գյուղապետը շատ սրտոտ է էրևում: 

ԵՐԿՐՈՐԴ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Ոնց որ շատ էլ խիստ է: Մարդ վախենում է մոտենա:

ԱՌԱՋԻՆ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Սա գեղը բռի մեջ կպահի: (Վերգոն վախեցած նայում է գյուղացիներին ու դիմում գզիրին):

ՎԵՐԳՈ-  Էն մարդը ո՞վ է: Ինչո՞ւ մեզ էդպես նայեց:

ԳԶԻՐ- Դրա նայելու ձևը էդ է, աղա՛: Անչար մարդ է: 

ՎԵՐԳՈ- (Ինքը իրեն) Մտքին մի բան չըլնի՞... Տո, ասա, փետը քու ձեռին չի՞. մի շան պես վախեցրու: (Մոտենում է ոստիկանին, ինչ-որ բան ասում: Վերջինս մահակը ձեռքին մոտենում է գյուղացուն):

ՈՍՏԻԿԱՆ- Ի՞նչ կա էստեղ, անբանի մեկը: (Խփում է):

ԳՅՈՒՂԱՑԻ- (Զարմացած) Ի՞նչ եմ արել, աղա՛: 

ՈՍՏԻԿԱՆ- Ի՞նչ պիտի անեիր, ախմա՛խ: (Նորից է խփում: Մոտենում են գյուղացիները, ապա՝ մյուս ոստիկանը):

ԵՐԿՐՈՐԴ ՈՍՏԻԿԱՆ- Ցրվե՛ք, ցրվե՛ք: Շո՛ւտ: Ի՞նչ կա՝ հավաքվել եք: (Գյուղապետին մոտենում է մի կին):

ԿԻՆ- Խեղճ կնիկ եմ, աղա՛: Էրեխեքս տկլոր են: Հարկերս բաշխի:

ԱՅԼ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Բաշխի, աղա՛, մեղք է:  

ՎԵՐԳՈ- (Մտքում) Բաշխե՞մ... Բա որ հանկարծ գավառապետն իմանա, ու մի բան դուրս գա... Չէ՜: (Բարձրաձայն) Օրենք է, այ կնիկ, օրենք է, չեմ

կարա:

ԳԶԻՐ- Հեռացե՛ք, հեռացե՛ք: Որ օրենք է, ուրեմն օրենք է:

 

Գյուղապետարանում: Վերգո և գզիր: 

 

ԳԶԻՐ- Էս չեղած տեղից քսանհինգ սել հավաքեցինք:

ՎԵՐԳՈ- Քսանհի՞նգ: (Մտքում) Գավառապետը պտի որ դժգոհ չմնա, բայց վախենում եմ, որ անկարգ բաներ ըլնեն... Տո, ասա, ինչի՞ց ես վախենում. փետը քու ձեռին չի՞...

 

Գզիրը՝ գյուղամիջում: 

 

ԳԶԻՐ- Լսե՜ք, գեղացիք, լսե՜ք: Էսօրվանից՝ ժամը 8-ից հետո, գեղի մեջ էլ մարդ չերևա: Լսե՜ք, գեղացիք...

ՄԻ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Մեր գեղի մեջ գերի հո չե՞նք, այ մարդ:

ԱՅԼ ԳՅՈՒՂԱՑԻ- Ասում էի, չէ՞, որ դա գեղը բռի մեջ կպահի: (Անցնում են հեծյալ ոստիկաններ...)

 

Մենամարտի ասպարեզում: Արքան նստած է գետնին: Նրա մոտ են Գուլիվերը և Արմանդոն:

 

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ես չհասկացա, թե ինչպես եղավ, արքա՛: Ներիր: 

ԹԱԳԱՎՈՐ- Արքա՞... Ասա՝ գահընկե՛ց արքա: Ասա՝ նվա՛ստ արքա, անա՛րգ արքա:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ի՞նչ ես ասում, տե՛ր: Ինչո՞ւ գահընկեց, ինչո՞ւ նվաստ. չէ՛ որ սա ընդամենը խաղ էր:

ԹԱԳԱՎՈՐ- Խա՜ղ էր: Մենք ունենք մի չգրված օրենք. այսպիսի խաղերում պարտված արքան գահին մնալու իրավունք չունի:

ԱՐՄԱՆԴՈ- Ինչպե՞ս: Մի՞թե հիմա...  

ԹԱԳԱՎՈՐ- Այո՛: Ես արդեն թագավոր չեմ և գահ կբարձրանամ այն ժամանակ միայն, եթե կրկին...

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Ի՞նչ ես ասում, արքա՛: Եթե իմանայի...

ԹԱԳԱՎՈՐ- Դու մեղավոր չես: Բախտի անիվն է շրջվել:

ԳՈՒԼԻՎԵՐ- Բայց, այսուհանդերձ, դու մեր արքան ես, և մենք քո կողքին կլինենք այնքան, մինչև որ նորից բազմես գահույքին: (Արմանդոն արքային մատուցում է նրա նժույգը): 

 

Հեռվից երևում է Մորուտի գյուղապետարանը: Ոստիկաններն այն հսկում են չորս կողմից: Վերգոն նայում է ինչ-որ թղթեր: Դուռը թակում են:

 

ՎԵՐԳՈ- (Վախեցած) Ո՞վ է:

ԳԶԻՐ- Ե՛ս եմ, պարոն Վերգո, ե՛ս եմ:

ՎԵՐԳՈ- Դո՞ւ ես: (Դուռը բացում է): Հը՞, ի՞նչ կա:

ԳԶԻՐ- Վերևից մարդիկ են էկել: Ուզում են քեզ տեսնել:

ՎԵՐԳՈ- Ի՞նձ... Չըլնի՞ դժգոհ են:

ԳԶԻՐ- Չէ՛, ինչո՞ւ պտի դժգոհ ըլնեն: Բոլոր հարկերը տվեցինք: Մի բան էլ՝ ավել:

ՎԵՐԳՈ- Դե, եսիմ: Հանկարծ ու մի բան ընենց էլած չըլնի:

ԳԶԻՐ- Ի՞նչ անեմ, թողնեմ՝ գա՞ն:

ՎԵՐԳՈ- Ճա՞րս ինչ: 

 

Գզիրը դուրս է գալիս: Վերգոն, երեսը պատի ծեփ դառած, սպասում է: Երկու հոգի ներս է մտնում:

 

ՆՐԱՆՑԻՑ ՄԵԿԸ- Մեծարգո՛ գյուղապետ, վեզիր Սանոն, հղելով ողջույններ, իր գոհունակությունն է հայտնել Մորուտում հաստատած կարգ ու կանոնի համար:  Նա հրամայել է նաև Ձեզ հաղորդել իր որոշումը:  Դուք այսօրվանից նշանակված եք Արգավանի գավառապետ...