…Որպեսզի ունենանք համախոհների բանակ


Մենք` լրագրողներս, մամուլի և խոսքի ազատության առաջին վայելողներն ենք եղել և այսօրվա բազմագույն, բազմաբովանդակ մամուլը դրա լավագույն առհավատչ յան է: Այլ խնդիր է, որ այն ժամանակ ավելի էինք հավատում մամուլին, քան հիմա: Քանի դեռ մամուլը չի ձևավորվել ու կախվածության մեջ է պետությունից, տարբեր ուժերից, օլիգարխներից, և քանի որ գովազդային հոսքեր չկան` մամուլը չի կարող լիարժեք անկախ լինել: Քանի դեռ մեր տնտեսությունը ոտքի չի կանգնել և գովազդային շուկան չի ակտիվացել, մենք պետք է միայն երազենք անկախ մամուլի մասին: Բայց ես լավատես եմ և կարծում եմ, որ դա էլ կտեսնենք,- համոզված է Աստղիկ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ

«Արհմիությունների կարողությունների զարգացումը Հարավային Կովկասում» ծրագրի շրջանակներում Հայաստանի Ժուռնալիստների Միության կազմակերպած սեմինար-քննարկման նպատակն էր ուսումնասիրել արտերկրի լրագրողական արհմիությունների դերն ու գործառույթները: Սեմինարը նաև լավ առիթ էր` բարձրաձայնելու լրագրողների իրավունքների հիմնախնդիրը: Լրագրողների աշխատանքը խոչընդոտող խնդիրների, լրագրողների իրավունքների ոտնահարման և դրանք բացառելու ուղղությամբ տարվող աշխատանքների մասին է զրույցը ՀԺՄ նախագահ Աստղիկ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԻ հետ:

- Առաջին հայացքից լրագողական դաշտը կարծես բավականին ազատական է, սակայն իրականում, կարծես թե, այն բաժանված է «յուրայինների», «հակառակորդների» և «չկողմնորոշվածների»: Ձեր կարծիքով, մեզ հաջողվե՞լ է ստեղծել ժողովրդավարական չափորոշիչներին համապատասխանող մամուլ:

- Խորհրդային Միության փլուզումից հետո այնքան նորություն մտավ մեր հանրային կյանք, և ժամանակ էր պետք, որպեսզի Եվրոպական չափորոշիչներին համապատասխան նոր հասարակարգ ձևավորվեր: Համայնավարական տարիներին պետությունն իր վրա էր վերցրել բոլոր խնդիրների կարգավորման հարցերը, չկային ոչ կառավարական կազմակերպություններ, և չկար քաղաքացիական ակտիվացման անհրաժեշտությունը:

Այդ տարիներին կար մի անեկդոտ, թե ինչպես է լինում, որ պետությունն ինչ անում է, հանրությունը համաձայնում է: Երևի պետք էր, որ այդ միությունը փլուզվեր, որպեսզի մենք զգայինք անկախության շունչը, և քաղաքացիական հասարակություն ստեղծելու լուրջ քայլեր անեինք: Ժողովուրդն է իր երկրի տերը և նա պետք է որոշի, թե ինչ քայլեր պետք է իրականացնի:

- Լրագրողական արհմիության ստեղծումը որքանո՞վ կաջակցի ազատ մամուլի զարգացմանը, քանի որ մամուլն ազատ է, եթե լրագրողն իրականում պաշտպանված է տարաբնույթ ոտնձգություններից` թե´ իր աշխատավայրում, թե´ դրանից դուրս:

- Ժուռնալիստների միության մեջ եղան շատ մեծ փոփոխություններ, որոնք որքան էլ նպաստում էին մեր մասնագիտական որակների բարձրացմանը, այնուամենայնիվ, հիմքում շատ են արհմիութենական գործառույթները` օգնություն սոցիալապես անապահով լրագրողներին, պետական համալսարանի ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի 10 գերազանց առաջադիմություն ունեցող սոցիալական անապահով ընտանիքների ուսանողների ամենամսյա նպաստի տրամադրում: Սակայն, սրանք ոչ թե գլոբալ լուծումներ են, այլ տարրեր են սոցիալական խնդիրները լուծելու ճանապարհին: Մենք ի վիճակի չենք բժշկական ապահովագրություն տրամադրել, մենք ի վիճակի չենք թոշակառու լրագրողների խնդիրները հոգալ… Սակայն, հետաքրքիր է, որ մեր լրագրողները մասնագիտական կայունություն են ցուցաբերում և այդ ամենը հանգիստ տանում են: Լրագրողական արհմիության ստեղծմամբ առաջին պլան է մղվում ժուռնալիստի իրավունքների պաշտպանության հարցը` իրավական պաշտպանվածություն, լրագրողի աշխատանքը արտակարգ իրավիճակներում: Նման հարցերը մենք արդեն չէինք կարող ինքնուրույն իրականացնել: Մեր Միությունը միջազգային ժուռնալիստների միության անդամ է, որի նստավայրը Բրուսելում է: Նրանք նույնպես հանդես բերեցին շահագրգռվածություն և ցուցաբերում են ֆինանսական ու բարոյական օգնություն` լրագրողական արհմիության ստեղծման և կայացման հարցում, ինչը հնարավորություն կտա լուծել թվարկածս խնդիրները:

- Ներեցեք, բայց այսօր ժուռնալիստների միության հանդեպ հավատն ավելի քիչ է, քան ասենք 10 կամ 20 տարի առաջ էր, քանի որ լրագրողներն իրենց թիկունքում չեն զգում Միության սատարումը: Թեև թեժ պահերին առաջինն եք հայտարարությամբ հանդես գալիս, բայց եթե փոքրիկ հարցախույզ անցկացնենք լրագրողների շրջանում, հավատացեք, որ ստվար մասը չեն իմանա, որ Դուք առաջինն եք արձագանքում: Ստացվում է, որ ՀԺՄ աշխատանքը հասցեատիրոջը չի հասնում:

- Միշտ էլ առաջին հայտարարությունը մենք ենք արել, ինչպես և Բաղրամյանի դեպքերի ժամանակ, այնպես էլ լրագրողների հանդեպ իրականացված ցանկացած բռնության ժամանակ: Մենք միշտ էլ ակտիվ արձագանքել և հայտարարել ենք, որ լրագրողի հանդեպ տեղի ունեցած բռնության դեպքում մեզ համար բավարար չէ այն հայտարարությունը, թե` «հարուցվել է քրեական գործ, քննությունը շարունակվում է»:

- Հիմա ավելի կոնկրետ, ավելի սուր և լրագրողի համար տեսանելի ի՞նչ քայլեր եք իրականացնում:

- Մենք դեռ չունենք որևէ նախադեպ, որ բռնարարք իրականացնողը օրենքի առավելագույն պահանջով պատիժ կրած լինի: Եվ երբ պետական այրերն ասում են` «ինչ ուզում են, թող անեն. ո՞վ է ուշադրություն դարձնելու», մեր թևերը կոտրվում են:

- Դուք Երևան քաղաքի ավագանու և Հանրային խորհրդի անդամ եք: Այսինքն` պետք է, որ կարողանաք իշխող կուսակցության ներսում պայքարել իշխանությունների կողմից ցուցաբերվող նման կեցվածքի դեմ:

- Ես ՀՀԿ անդամ չեմ, բայց երկու տեղում էլ հարցեր եմ բարձրացնում: Դա ինձ համար հարթակ է` արտահայտելու իմ տեսակետը: Օրինակ` Հանրային խորհրդում գումարված արտահերթ նիստի ժամանակ շատ սուր ելույթ եմ ունեցել Բաղրամյան փողոցի դեպքերի կապակցությամբ: Ասել եմ, որ, եթե պետությունը տեր չկանգնի և այս երեխաներին չվերցնի իր պաշտպանության տակ, քանի որ նրանք անկախության սերունդն են, ապա դրանից վաղը օգտվելու են այն թափթփուկները, որոնք ցանկություն ունեն ապակայունացնել մեր երկիրը և նոր մայդան ստեղծել: Ասել եմ և եղավ: Այսօր այդ երիտասարդները չկան, բայց այնտեղ է Դավիթ Սանասարյանը, ով երեկ հանդես եկավ հայտարարությամբ:

- Դուք դե՞մ եք ընդդիմությանը:

- Ես կողմ եմ լուրջ կառուցողական ընդդիմությանը, բայց նման ապակայունացում սերմանող անձինք, ով-քեր միգուցե ինքնահաստատման խնդիր ունեն` չեմ ընդունում: Պետք է երբեք չմոռանալ, թե որտեղ ենք ապրում և ովքեր են ատամները սրած սպասում, որ մենք թուլանանք: Օրինակ, Դավիթ Սանասարյանի հայտարարությունը, որ «եթե մեր պահանջները չկատարեն, ապա մենք քայլ առ քայլ գնալու ենք դեպի Բաղրամյան 26» ապակայունացման կոչ չէ, ապա ի՞նչ է: Իսկ ամբոխը, ո´չ թե ժողովուրդը, բացականչում է. «այո, այո»: Մենք մարտի 1 ենք ունեցել, մենք լուրջ խնդիրներ ունենք և նման խնդիրներ մեզ պետք չենք: Մենք միասնաբար պայքարելու խնդիր ունենք, եկեք միասնաբար պայքարենք: Այո, էլեկտրաէներգիայի թանկացումը խնդիր է, և ես ընդհանրապես կողմ չեմ ցանկացած թանկացման, բայց պետք է համախմբված պայքարել:

- Արևմուտքից «սնվող» ցանկացած կազմակերպություն մի տեսակ անհասկանալի վիճակում է հայտնվում, քանի որ գումարներ ստանալու դիմաց որոշակի պարտավորություն է ստանձնում` կրոնական և սեռական փոքրամասնություններին չքննադատել, նրանց հանդեպ որոշակի հանդուրժողական վերաբերմունք դրսևորել և այլն:: Արևմտյան գումարներով Լրագրողական Արհմիություն ձևավորելու դեպքում չկա՞ մտավախություն, որ դրանով վերջնականապես կսահմանափակվի այդ թեմաների շուրջ լրագրողի ազատ արտահայտվելու իրավունքը:

- Մեր ազգային մենթալիտետից շատ հեռու են և´ աղանդավորական շարժումը, և´ համասեռամոլությունը: Պարտադրանք կա մեր երկրին. հիշեք, որ դեռ առաջին նախագահի օրոք, ԱԺ-ն հապշտապ ընդունեց «Խղճի ազատության և կրոնական կազմակերպությունների մասին» օրենքը: Ինչո՞ւ ընդունեց, կարելի էր խիզախություն ցուցաբերել և չընդունել այդ օրենքը: Եվ հիմա նրանք այդ օրենքով զինված` պահանջներ են ներկայացնում: Ոչ միայն իրենք: Բազում անգամներ մեր մտավորական կոչված փորձագետները հեռուստատեսությամբ և մամուլով հանդես են եկել և պաշտպանել են նրանց: Ես որպես հայ մարդ, որը դաստիարակվել է և կրում է այլ արժեքներ, մերժում եմ երկուսն էլ: Բայց ցավոք սրտի, օգտվում են մեր նեղ վիճակից և դրամով են ազդում շատերի վրա:

- Ամեն դեպքում չկա՞ մտավախություն, որ Արևմուտքից ստացվող գումարներով ստեղծվող լրագրողական արհմիությունը նույնպես այդ սահմանափակում ներով կաշկանդված` չի կարողանա լուծել իրական խնդիրները, որոնք առկա են լրագրողների շրջանում:

- Չկարծեք, որ Խորհմիության փլուզումից հետո ՀԺՄ համար կանաչ ճանապարհ է եղել: Անչափ շատ են եղել մեզ վրա ազդելու, ուղղվածությունը փոխելու փորձերը, սակայն ինչպես եկել են, այնպես էլ գնացել են: Ես շատ հանգիստ եմ այդ առումով, քանի որ այդ արհմիության անդամները նույն լրագրողներն են լինելու, ովքեր թրծվել և դաստիարակվել են հայրենասիրական ոգով: Իմ կարծիքով հայրենասիրությունը միայն կռվի դաշտում չի. երկրի պետականության գերակայությամբ ապրող լրագրողներ էլ ունենք: Տեսեք ինչ երիտասարդներ ունենք. նրանցով ուղղակի հիացած եմ, և իմ հույսը երիտասարդներն են: Իսկ արհմիությունը ստեղծում ենք ոչ թե քաղաքական խնդիրներին լուծում տալու, այլ` լրագրողական մասնագիտության կայացման համար, որպեսզի ունենանք համախոհների բանակ և պաշտպանված լինենք: Երիտասարդ ներից մեկն այսօր ասաց` «Մենք ընտանիք ենք կառուցում»: Այո, ես էլ եմ կարծում, որ մենք մեծ ընտանիք պետք է կառուցենք, որը պետք է լինի ամուր, բարոյական, համերաշխ և արդար: 

Արմինե ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ