ԵՐԿՆԱՔԱՐԸ


Մոսկվայում տեղի ունեցած կիրառական արվեստի ցուցահանդեսի քննարկումից հետո վարպետ Գուրգենը վերադառնում էր Երևան: Մոսկվա-Երևան երթուղու թռիչքն, ինչպես հաճախ, ձգձգվում էր: Օդանավակայանի սպասասրահում կարմիր մեխակները ձեռքին մի սևազգեստ երիտասարդ կին մոտեցավ վարպետին. - Ներեցեք, ի՞նչ նորություն կա թռիչքից: Անտանելի է այս սպասումը,¬ տրտնջաց կինը և հեռացավ: Մեկ ժամ հետո ինքնաթիռը օդ բարձրացավ: Պատահականություն էր… Գուրգենն ու երիտասարդ կինը նստել էին կողք¬կողքի: Վարպետն ուզում էր անպայման խոսակցությունը շարունակել խորհրդավոր կնոջ հետ: Բայց ինչպե՞ս… Ու ահա առիթը ներկայացավ, այն էլ ինչպիսի առիթ… Կիրառական արվեստի ժողովրդական վարպետ Գուրգենն իր հարևանուհու մատին նկատեց մի մատանի` իրեն շատ ծանոթ ոճով: - Ներեցեք, չե՞ք հիշում, թե ո՞վ է այդ մատանու հեղինակը: - Ոչ, ոչ,¬ փոքր¬ինչ զարմացած և վախվորած պատասխանեց կինը, ճիշտն ասած չեմ էլ հետաքրքրվել: Կասեմ միայն այն, որ այս մատանին ինձ երջանկություն չբերեց… - Ինչպե՞ս թե երջանկություն չբերեց,¬ զարմացավ վարպետը: - Մատանին պետք է ստանայի իմ ծննդյան օրը, բայց այն կրեցի նրա մահից հետո: Կրելու եմ ընդմիշտ, որպես հիշատակ: Օպալը` ծիածանաքարը, գեղեցիկ է: Ասում են` այն երջանկություն չի բերում, ինձ էլ չբերեց: Մատանին ամուսինս էր պատվիրել` իմ ծննդյան օրվա կապակցությամբ, բայց նա մեռավ իմ տարելիցի նախօրյակին, «մոդայիկ» հիվանդությամբ` ինֆարկտով: Օրեր անց մատանին հայտնաբերեցի զարդատուփի մեջ: Կար նաև երկտող. «Թող այս մատանին քեզ երջանկություն բերի»: Այդ օրվանից ես այն կրում եմ, ու կկրեմ, ամենաթանկը` ամուսնուս կորցնելուց հետո, այլևս կորցնելիք չունեմ: Սևազգեստ կինը լռեց: Գուրգենն իրեն մի տեսակ մեղավոր էր զգում, հուզվում էր… Իսկ կինն արտասվում էր և ուզում էր խոսել: Նա խոսում էր` կարծես վախենալով, որ չի հասցնի ավարտել ասելիքը: Ինքնաթիռը վայրէջք կատարեց: - Ձեզ դիմավորելո՞ւ են: - Ոչ: Չվացուցակը այնպես էր խախտված, որ անհնարին եղավ մերոնց հայտնել: - Թույլ տվեք Ձեզ ուղեկցել, ես նույնպես դիմավորող չունեմ: Երբևէ կպատկերացնե՞ր վարպետ Գուրգենը, որ վշտահար մի կին արցունքոտ աչքերով պիտի նայեր իր ճակատագրին, իսկ այդ ճակատագրի ետևում կանգնած էր ինքը, ինքը` ուրիշի ճակատագրի պատճառ… Ամբողջ գիշեր չքնեց. մտքերով սևազգեստ կնոջ հետ էր: Ուրեմն, ճի՞շտ է, օպալը` ծիածանաքարը, տխուր պատկերի ասպե՞տն է, դժբախտության դուռը բացող բանալի՞: Այդքան գեղեցիկ և այդքան դաժան… Նախապաշարմո՞ւնք է, թե՞ լեգենդ… Անցավ մղձավանջային երեք օր: Վարպետ Գուրգենը գտավ կնոջ տունը: Դուռը բացեց կինը և զարմացավ` տեսնելով վարպետին` ձեռքին սպիտակ մեխակներ: - Բարի երեկո,¬ ասաց վարպետը մի փոքր ընկճված: - Բարի երեկո, ներս համեցեք: - Շնորհակալություն, շտապում եմ,¬ ասաց վարպետը` ծաղիկները մեկնելով նրան,¬ ես մի քանի րոպեով եմ եկել: - Ինչպե՞ս թե, ներս եկեք, դեռ տուն չմտած ուզում եք գնա՞լ: - Խնդրում եմ,¬ հուզված ասաց վարպետը` կնոջը փոքրիկ մի տուփ մեկնելով,¬ ձեռքիդ մատանին փոխարինիր սրանով: Նա կնոջը տվեց նոր մատանի: Այն չէր տարբերվում նախորդից: Միայն թե օպալը փոխարինված էր լազուրիտով… - Այս քարը թող քեզ պահպանի հետագա փորձություններից: Սա երկնաքար է, Եվրոպայում այն հայտնի է «Հայկական քար» անվամբ: Հնում այն կոչվել է նաև սիրո քար… իսկ Դուք դեռ շատ երիտասարդ եք… - Ուրեմն դո՞ւք եք հեղինակը: - Այո,¬ շշնջաց վարպետը և ավելացրեց,¬ Ձեր մատանու քարը Ձեր ամուսինն էր բերել… Նա շրջվեց ու հեռացավ: Մի պահ անշարժ կանգնած մնալուց հետո` կինը հանկարծ սթափվեց. - Վարպե˜տ Գուրգեն, վարպետ Գուրգեն,¬ կանչեց նրա հետևից: Վարպետն այլևս չկար… Կինը մնաց փողոցում կանգնած` սպիտակ մեխակներն ու երկնաքարով մատանին ձեռքին…