ԱՐ¬ՅԱՆ ԿԱՆ¬ՉՈՎ

Երկ¬րիս մեջ մի եր¬կիր կա, քա¬րե¬ղեն մի աշ¬խարհ, ուր բարդ-բարդ լեռ¬ներ կան ու փախ¬չող ձո¬րեր, պա¬ղակն աղբ¬յուր¬ներ, մամռոտ քա¬րե¬րին բու¬սած ծիլ ու ծա¬ղիկ կա ու պուտ¬-պուտ հար¬թութ¬յուն, և կա մի շեն` հար¬թութ¬յան վրա. դա իմ օր¬րանն է, իմ փոք¬րիկ էր¬գիրը: Ա¬յո°, իմ էր¬գիրը, որն իր հետ բե¬րել է հայրս գաղ¬թա¬կան ու հիմ¬նել այս¬տեղ` Սա¬սունը հի¬շեց¬նող այս լեռան դի¬մաց: Ծու¬խը ծխա¬նի ծխեց¬րեց նո¬րից ու լալ¬կան եր¬գեց. «Լաո°, դուման էր մեջ մըր¬ էրգ¬րին, արևն ¬խա¬վա¬րեց, բո¬րե¬նին ըն¬կավ մեջ ժո¬ղովր¬դին: Ան¬զեն, ան¬պաշտ¬պան ման¬կան ու մո¬րը սրի տակ ա¬ռավ: Սաս¬նա լեռ¬նե¬րում ֆի¬դա¬յու ար¬դար գնդա¬կը սու¬րաց, ու ըն¬կան տղերք իմ աչ¬վու ա¬ռաջ, ի¯մ աչ¬վու ա¬ռաջ... Լաո°, դու¬ման էր մեջ մըր էրգ¬րի¬ն»: Ե¬ղեր¬գեց հայրս... ե¬ղեր¬գեց մայրս իր Խա¬չիկ եղ¬բոր ճամփեզ¬րին թո¬ղած փոք¬րիկ շի¬րիմն, ան¬հայտ ուղ¬ղութ¬յամբ որ¬բա¬նոց տար¬ված զույգ եղ¬բայր¬նե¬րին, վշտից ցա¬մա¬քած իր մորն ե¬ղեր¬գեց: «Թա¬ղե¬ցինք մորս գաղ¬թի ճամ¬փին, թա¬ղե¬ցինք աչ¬քե¬րը բաց...»: Ե¬ղեր¬գեց հայրս, ե¬ղեր¬գեց մայրս... Ե¬ղեր¬գեց ար¬նա¬ծոր սրից հրաշ¬քով փրկված մի բուռ ժո¬ղո¬վուրդ: Ե¬ղեր¬գեց... ու... ու իր բույ¬նը հյու¬սեց վի¬րա¬վոր երկ¬րի վեր¬ջին բե¬կո¬րին: Հառ¬նե¯ց նոր էր¬գիր, նոր էր¬գիր հառ¬նեց, բայց... բայց նրա տե¬րը իր սեր-կա¬րո¬տով միշտ փար¬ված մնաց էն ա¬նո¯ւշ էրգ¬րին: Դարձ¬յալ ե¬ղերգ¬վեց. «Քե¬լե¯ լաո°, քե¬լե¯ էր¬թանք մըր էր¬գի¬ր»: Հորս այս ե¬ղեր¬գը` պատ¬գամն ապ¬րող¬նե¬րին, շուր¬թից շուրթ ան¬ցավ և ան¬մո¬ռաց ցա¬վի ու կա¬րո¬տի նոր եր¬գեր ծնեց... Գու¬ցե այս ե¬ղեր¬գի՞ց¬ էլ հյուս¬վեց մի նոր գրա¬կա¬նութ¬յուն: Գրա¬կա¬նութ¬յուն, ուր հայ¬կա¬կան կո¬տո¬րած¬նե¬րի ծանր վեր¬հու¬շը հո¬ւզա¬թա¬թախ բռնկում¬նե¬րով հառ¬նեց: Հա¬խուռն ժայթ¬քեց «Դան¬թեա¬կան ա¬ռաս¬պե¬լը», ա¬հասփ¬յուռ ղո¬ղան¬ջեց «Անլ¬ռե¬լի զան¬գա¬կա¬տու¬նը»: Որ¬պես ա¬ղոթք, որ¬պես սար¬սուռ պաղ սրտե¬րին իջ¬նող ե¬ղերգ¬վեց «Հո¬գե¬հան¬գիս¬տը»: Ար¬նա¬ծոր մի ողջ ժո¬ղո¬վուրդ մի ծի¬րա¬նի փող դար¬ձած («Ծի¬րա¬նի փո¬ղ») հնչեց¬րեց հին օ¬րե¬րի սերն ու կա¬րո¬տը: Ու... ու երկ¬նեց և «Ձո¬րի Մի¬րոն¬»: Երկ¬նեց...Միրոյի փակ կո¬պե¬րի տակ էն սև գի¬շերն էր… «Գի¬շե¬րը պա¬տան¬քեց գյու¬ղը: Եր¬կին¬քը դար¬ձավ սև-սև: Ս¬ևե¬րես երկն¬քում` մի բուռ ճեր¬մակ ամպ` թի¬կուն¬քին օս¬մա¬նի սրի կեռ ծայ¬րի նման մի կտոր լու¬սին...»: «Մի¬րոն տնքաց, խո¬նար¬հեց գլու¬խը, ու նրա մաշ¬ված թեր¬թե¬րունք¬նե¬րից կախ¬վեց-տա¬րու¬բեր¬վեց իր կյան¬քի օ¬րե¬րի թե¬լը, ո՞նց չկտր¬վեց…»: Չկտրվեց... ապ¬րեց, ապ¬րեց ու աշ¬խար¬հին ձայ¬նեց իր խռով¬քը: «Գյու¬ղեզ¬րին խռո¬ված մի տուն կա` թի¬կուն¬քը գյուղն ա¬րած, շեմ ու դուռ` ձո¬րի ցան¬ցառ ու ան¬տաշ ա¬տամ¬նե¬րով բաց ե¬րա¬խին: Քա¬ռա¬սուն¬հինգ տա¬րի տու¬նը ծուխ է ծխում և ա¬ռա¬վոտ-ի¬րի¬կուն քա¬րե¬րի վրա ու ձո¬րի մեջ ծե¬փում-ջար¬դո¬տում իր ստվերը` մեկ կարճ, մեկ եր¬կար: Իսկ ¬տան¬տեր Ձո¬րի Մի¬րո¬յի կո¬պերը ութ¬սու¬նինը տա¬րի ծրա¬րել են գի¬շեր և ¬բա¬ցել ա¬ռա¬վո¬տ»: Չկտրվեց: Իմաս¬տա¬ցավ նա. թո¬հու¬բո¬հում ան¬ցած ա¬ռաս¬պե¬լա¬կան կյանքը դար¬ձավ խոր¬հուրդ, հա¬մոզ¬մունք` ստեղ¬ծե¬լով իր սե¬փա¬կան փի¬լի¬սո¬փա¬յութ¬յունը: Կխո¬սի Մի¬րոն... կխո¬սի դա¬րե¬րի պատ¬մութ¬յան մեջ: Աշ¬խար¬հից ու մարդ¬կան¬ցից ա¬ռանձ¬նա¬ցած` փող¬փուչ Մե¬լոն կհնչեց¬նի Սաս¬նա լեռ¬նե¬րի կա¬րոտը: Ծո¬վա¬սա¬րի Օ¬հա¬նը գո¬տե¬պինդ կել¬նի դեպ Ծո¬վա¬սար` հե¬տա¬դարձ հա¬յաց¬քով ստեղ¬ծե¬լով կորց¬րած էրգ¬րի պատ¬րանքը: Դա¬վոն մահ¬վան մահ¬ճում ան¬գամ կռիվ ու¬նի... - Զիմ ձեռ¬քեր չխա¬չիք,–¬ ա¬սում է Դա¬վոն: - Զիմ ձեռ¬քեր թողեք, թո¬ղեք բաց մնա... Եվ գոց աչ¬քե¬րով Դա¬վոն գնում էր, գնում դե¬պի բլրա¬կը` թշնա¬մու դիր¬քերը: Ի¬րիկ¬նա¬պա¬հի արևը բոցկլ¬տում էր մերկ սրին, համ¬բու¬րում ճա¬կատը... Դա¬վոն սու¬րում էր դե¬պի արևմուտք, դե¬պի հե¬ռո¯ւ ¬լեռ¬նե¬րի վրա փշրված արևը... Ա¬վա¯ղ այ¬սօր էլ, ոչ հե¬ռու անց¬յա¬լում, նո¬րեն գաղթ ու ա¬վեր ե¬ղավ, և ե¬ղավ ե¬ղեռն (Սում¬գա¬յիթ): Ե¬ղավ... և այն հե¬ռա¬վոր օ¬րե¬րի, Սաս¬նա վե¬հա¬նիստ լեռ¬նե¬րի վա¬ռո¬դի բույրը ժայթ¬քեց Ար¬ցա¬խի գե¬ղու¬ղեշ բար¬ձունք¬նե¬րում, ընդվզեց ընդդեմ բռնութ¬յան: Ագ¬գիս պատմ¬ութ¬յան մեջ ար¬յու¬նոտ նոր է¬ջեր բաց¬վե¬ցին, պար¬տադր¬ված պա¬տե¬րազմ էր... Նա¬հա¬տակ¬ված մեր պա¬պե¬րի ար¬յան կան¬չով, ան¬զուսպ ցա¬վից խեն¬թա¬ցած` հառ¬նե¬ցին քա¬ջա¬սիրտ հա¬յոր¬դի¬ներ: Հառ¬նե¬ցին... Եվ¬ ես հի¬շե¬ցի ու կրկնե¬ցի հան¬գուց¬յալ հորս մոր¬մոք խոս¬քերը. «Ու ընկան տղերք մեր աչ¬քի ա¬ռաջ, մեր աչ¬քի ա¬ռա¬ջ»: Ըն¬կան... բյուր ե¬րազ ու սեր փշրվեց... Կու¬զեմ խոս¬քիս ա¬վար¬տին, որ¬պես սպա¬սում ու հույս հնչի մեծ Պատկան¬յա¬նի «Հույս» բա¬նաս¬տեղ¬ծութ¬յան այս տողերը. Թուխ¬պը թող պա¬տե եր¬կինքը պայ¬ծառ, Թանձր մա¬ռա¬խուղ եր¬կիր թող փակե, Տա¬րերքն աշ¬խար¬հիս խառն¬վին ի¬րար, Հու¬սով եմ, վաղ-ուշ արև պիտ ծա¬գե: