Հյուրասրահ
ԱՐԱ ԽԶՄԱԼՅԱՆ.
«ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔԻՑ ԴՈՒՐՍ ՆՈՒՅՆՊԵՍ ԿՅԱՆՔ ՊԻՏԻ ԼԻՆԻ»
Ազգային թատերական ստեղծագործական միավորման և «ԹԱՏՐՈՆ X» փառատոնի նախագահ Արա ԽԶՄԱԼՅԱՆԸ, ժամանակ առաջ խոսելով մարզերում մշակութային կյանքի աշխուժացման մասին, ասաց.
- Ես այս հարցը բարձրացրի օրերս վարչապետի հետ կայացած հանդիպմանը. փառք Աստծո, վարչապետը կիսեց իմ մտահոգությունները: Մենք խոսում ենք մշակույթի ապակենտրոնացման մասին, կառավարության մակարդակով մշակում մշակույթի ապակենտրոնացման ծրագրեր: Բայց որևէ մեկը հստակ չի պատկերացնում դրա իրագործման մեխանիզմները: Մշակույթը ապակենտրոնացնել` մարզ մի ներկայացում տանելով, մի փառատոն կազմակերպելով, մեկական ակցիաներով, մենք ոչ մի դրական արդյունքի չենք հասնի: Մարզերի տխուր ֆոնի վրա` մայրաքաղաքի հարաբերական ակտիվ մշակութային կյանքը մարզի բնակչին գրավելու է դեպի մայրաքաղաք: Մշակույթի խնդիրը մշակույթով լուծել հնարավոր չէ. երբ ասում ենք մշակույթի ապակենտրոնացում, պետք է նկատի ունենանք սոցիալ-տնտեսական ապակենտրոնացում: Ես ինքս Վանաձորից եմ. ինչն ինձ ստիպեց, որ գամ Երևան: Եվ եթե ես լինեի Վանաձորում, ի՞նչ էի անելու. անելու էի 3 տոկոսն այն ամենի, ինչ այսօր անում եմ մայրաքաղաքում կամ դա էլ չէի անելու:
Մեր զրույցը արվեստագիտության թեկնածու, Մատենադարանի արխիվային բաժնի վարիչ Արա Խզմալյանի հետ սկսեցինք բոլորիս համար մտահոգող այս խնդրից:
- Արդյո՞ք արդեն ընթացող թատերական փառատոնի գերխնդիրներից մեկն էլ մարզերում մշակութային ակտիվություն ձևավորելն է:
- Անպայմանորեն: Արդեն հինգերորդ անգամ ենք մենք կազմակերպում այս փառատոնը: Առաջին տարում մասնակիցների թիվն ութ էր, և բոլոր թատրոնները Երևանից էին: Այսօր ահա մոտ երեսուն մասնակիցների շարքում մեծ թիվ են կազմում մարզային թատրոններն ու թատերախմբերը: Փառատոնը որոշակի շարժումներ է առաջացնում, ստեղծում նոր ու հետաքրքիր փոխառնչություններ, ստեղծում այն պատկերացումը, որ մարզերում նույնպես ծնունդ են առնում հետաքրքիր թատերական իրողություններ:
- Այսինքն, առաջին հերթին դուք կողմ եք ապակենտրոնացմանը:
- Այո&undefined;: Տարիներ շարունակ մեր երկրում սխալ քաղաքականություն է վարվել նաև մշակույթի ասպարեզում: Ամեն ինչ կենտրոնացնելով մայրաքաղաքում, մենք մարզերը զրկել ենք զարգանալու հնարավորությունից, իսկ այսօր արդեն մշակութային քաղաքականության կարևորագույն բաղադրիչներից մեկն է դառնում մարզեր-մայրաքաղաք սերտացումը:
- Բացի հանրապետության մարզերից, Արցախը նույնպես ընդգրկված է փառատոնային ազդագրում:
- Լեռնային Ղարաբաղը մեզ համար մեր հայրենիքի մի մասն է, մենք երբեք չենք զատել նրան, երբեք դուրս չենք դրել մեր մշակութային ծրագրերիցΚ Այսօր Արցախում, բացի ութսունամյա Վահրամ Փափազյանի անվան թատրոնից, գործում են այլ թատրոններ ևս, Շուշիում է բացվել պետական թատրոն, կան երիտասարդական ու մանկական թատերախմբեր: Նրանք արդեն մեր միասնական մշակութային դաշտի լիիրավ անդամներն են: Մենք մեր առջև խնդիր ենք դրել արցախյան թատրոններին ցուցաբերել մասնագիտական աջակցություն, նպաստել, որ այս թատրոններն իրենց միայնակ չզգան: Անցած տարի մենք Շուշիում ականատես եղանք շատ հետաքրքիր մանկական ներկայացման, որը զարմացրեց իր անկեղծությամբ, անմիջականությամբ:
- Դու աշխատում ես Մատենադարանում, ՀՀ ԳԱԱ արվեստի ինստիտուտի գիտաշխատող ես, իսկ քո պաշտոնական պարտականությունների կողքին` նաև ԱԹՍՄ նախագահ, փառատոնի կազմակերպիչ: Ինչպե՞ս ես հասցնում:
- Իմ մեջ պետք չէ փնտրել գերմարդու «ֆենոմենը»: Ես ինձ ծանրաբեռնել եմ գիտակցաբար, հաշվի առնելով իմ ուժերը: Երբեք չեմ անում այն, ինչն իմ ուժերից վեր է: Իմ կարծիքով, մարդը չպետք է կաշվից դուրս գա` այս կամ այն գործն անելու համար: Նա պետք է ունենա ժամանակ ու հնարավորություններ, որպեսզի հանգիստ, կշռադատված աշխատանքներ իրականացնի: Ես այնպես եմ կազմակերպել իմ ժամանակը, որ հասցնում եմ: Ունեմ լավ համախոհներ, ովքեր ինձ օգնում են թե´ ստեղծագործական միավորման, թե´ փառատոնի աշխատանքներում: Մենք մի թիմ ենք ձևավորել, որի ամեն մի անդամը զգում է պատասխանատվություն, աշխատում է սրտի թելադրանքով:
- Կարելի է ասել, որ անձնական կյանքի համար քիչ ժամանակ է մնում:
- Չէի ասի: Ես ունեմ շատ ընկերներ, մտերիմներ, որոնց հետ հանդիպում եմ: Սիրում եմ ժամանակ առ ժամանակ մեր տանը խնջույքներ կազմակերպել, հրավիրել ընկերներիս: Ես ուրախ մարդ եմ, եթե քեֆ եմ անում, ապա անում եմ այնպես, որ երկար հիշվի, որ ուրախությունս երկար ժամանակ ուղեկցի ինձ:
- Հաճախ ենք խոսում, որ մեր գիտության մարդիկ ամենացածր վճարվողներն են: Արդյո՞ք նաև ֆինանսական խնդիրները չեն ստիպել քեզ` մի քանի տեղ աշխատել:
- Հայաստանը ողջ աշխարհում գիտության մեջ աշխատողների ամենացածր աշխատավարձերի ոլորտում նախավերջին տեղում է: Սա ցավալի փաստ է: Մեզ մոտ լուծված չէ գիտության արդյունավետ ֆինանսավորման խնդիրը: Իհարկե, կա նաև նյութական խնդիրը, սակայն հանուն նյութականի չէ լոկ, որ ես աշխատում եմ Ակադեմիայի արվեստի ինստիտուտում և Մատենադարանում: Դա գիտական-ստեղծագործական նախասիրության արտահայտությունն է: Ես թատերագետ եմ, չեմ կարող հեռու լինել թատրոնի մասին գիտությունից:
- Սիրելի Արա, ուզում եմ մեր ընթերցողների անունից հաջողություն մաղթել փառատոնին և անձամբ քեզ: Ուրախ եմ, որ մեր գիտության մեջ կան արդեն քեզ նման մարդիկ, ովքեր մղվում են դեպի նորը, գիտական նոր խնդիրները, բայց նաև մշտապես կապված են հանրային կյանքին:
- Ես չեմ սիրում ակվարիումի մեջ պարփակված մարդկանց: Եթե կարող եմ մի նախաձեռնություն կյանքի կոչել` պիտի կոչեմ, պիտի ամեն ինչ անեմ, որպեսզի գոնե մի խումբ մարդկանց համար հետաքրքրություններ ստեղծվեն: Իսկ բարեմաղթանքների համար շնորհակալությունս եմ հայտնում: «Ավանգարդը» մեր այն եզակի թերթերից է, որը միշտ իր ուշադրության կենտրոնում է պահում մշակութային խնդիրները: Ես էլ դրա համար իմ շնորհակալությունն եմ հայտնում:
