Հատուկենտ «կրակոցներ»
- Ձեզ` լրատվամիջոցներին, ավելի շատ պետք են սուր զգացումներ առաջացնող խարդավանքներ: Ես մամուլում, ցավոք սրտի, վաղուց չեմ տեսնում հանրային կյանքին վերաբերող` քաղաքական լուրջ վերլուծություններ: Հատ ու կենտ կան, բայց այդ վերլուծություններին լրատվամիջոցների կողմից առանձնապես մեծ տեղ չի հատկացվում: Ուզում եմ ասել, որ մամուլը հասարակությանը երբեմն արջի ծառայություն է մատուցում` նրա քաղաքական մշակույթը ձևավորելու առումով: Դա իմ համոզմունքն է: Ինչևէ:
Իրականում քաղաքական դաշտի հիմնական խաղացողները զբաղված են իրենց նախընտրական ծրագրերի մշակմամբ, փորձում են վերլուծել հնարավոր զարգացումները` թե´ արտաքին, թե´ ներքին կյանքում,- ասում է Քրիստոնեա-դեմոկրատական միության նախագահ Խոսրով ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԸ
- Մեզանում նախընտրական գործընթացները կարծեք` սպասվածից ավելի վաղ սկսվեցին: Ձեր կարծիքով, ինչպե՞ս կարելի է բնութագրել այսօրվա նախընտրական իրողութ յունները:
- Իրականում այդ` նախընտրական փուլին բնորոշ որոշ գործոններ սկսել են ավելի կարևորվել: Եթե փորձենք բանաձևել քաղաքական գործընթացների ներկա փուլը, ապա կարելի է ասել, որ փոխադարձ հատուկենտ «կրակոցներով» միմյանց ներկայացվող որոշ հանդիմանությունների միջոցով, թերևս, փորձ է արվում ձևավորել հիմնական քաղաքական խաղացողների քաշային կատեգորիաների փոխհարաբերությունները: Այսինքն, յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ, որը նախապատրաստվում է առաջիկա ընտրություններին, փորձում է հստակեցնել իր տեղն ամբողջ քաղաքական համակարգում:
Փորձում են կռահել, օրինակ, ինչպիսին կլինեն եվրոպական տնտեսական զարգացման հեռանկարները, որոնք ուղղակի իրենց անդրադարձն են ունենալու եվրոպական տնտեսական համակարգի հետ կապ ունեցող ցանկացած տնտեսության վրա: Եվ այս առումով Հայաստանի համար նույնպես շատ էական է այդ հարցը: Այս խնդիրների կարգավորումից են կախված այն ակնկալիքները, որ կարող է ունենալ շարքային քաղաքացին, գյուղացին: Իսկ այսօր սրա վերաբերյալ մամուլում որևէ հարցադրում, մեկնաբանություն ունե՞ք: Բոլոր լրագրողները հարցնում են` ի՞նչ եք կարծում, ՀՀԿ-ն ու ԲՀԿ-ն իրար խփելու են, թե չէ: Կարծում եմ` քիչ թե շատ ողջամիտ քաղաքական վերլուծությունը խոսում է այն մասին, որ ո´չ ՀՀԿ-ի, ո´չ ԲՀԿ-ի, ոչ էլ որևէ այլ` հիմնական խաղացողի քաղաքական շահերից չեն բխում այդ առճակատումները: Կարծում եմ` շատերը կհիասթափվեն, եթե մտածում են, որ վաղ թե ուշ պետք է լինի խիստ մենամարտ: Այդպիսի բան չի լինելու, ինչպես չի լինելու նաև ընդդիմության դաշտում: Մի րոպե անգամ չեմ կասկածում: Հետևաբար, այսօր ընթանում է քաղաքական վերադասավորումների, հնարավոր` նախընտրական դաշինքների ձևավորման փնտրտուք: Ցանկալի կլիներ, որ այդ հնարավոր դաշինքների ձևավորումը կառուցվեր հանրային կյանքի հայեցակարգային, գաղափարական հիմքի վրա:
- Շուտով խորհրդարանում կսկսվեն միայն համամասնական, թե՞ նաև մեծամասնական` խառը ընտրակարգերով ընտրությունների անցկացման վերաբերյալ լսումներն ու քննարկումները: Այս թեմայով մի կողմից ՀՀԿ-ի և ՕԵԿ-ի, մյուս կողմից մնացած բոլոր մյուս կուսակցությունների միջև վեճին, կարծում եմ` ծանոթ եք: Այս հարցում միավորվել են նույնիսկ նորանկախ Հայաստանի 20-ամյա պատմության ընթացքում մշտապես հակամարտության մեջ գտնված քաղաքական ուժերը: Ի՞նչ կարծիք ունեք այս մասին Դուք:
- Այս հարցադրումը պետք է բաժանել երկու մասի: Նախ` հարցադրման սահմանադրական, իրավական հիմքերը: Երկրորդ` հարցադրմանն անդրադառնալ նախընտրական մրցաշարի համատեքստում` որպես մարտավարական հնարք:
Սահմանադրությունը շատ հստակ ասում է, որ մեր երկրում ընտրելու և ընտրվելու իրավունքը վերապահված է անհատ քաղաքացուն (Հոդված 64): Հետևաբար, Ազգային Ժողովը չի կարող բացառապես համամասնական լինել: Այս Սահմանադրությանն, ընդ որում, մեծ ջանքերով աջակցել է ՀՅԴ-ն: Այնպես որ, համամասնական ընտրակարգը Սահմանադ րության տեսանկյունից նույնիսկ խոցելի է:
Սա թակարդ է
- Բայց ՀՅԴ-ի և «Ժառանգության» կողմից շրջանառության մեջ դրված օրենսդրական փաթեթում կա նաև կետ`սահմանադրական այդ նորմի փոփոխության մասին: Ընդ որում, առաջարկվում է ոչ թե հանրաքվեի, այլ հարցումի` պլեբեսցիտի միջոցով փոփոխություն կատարել:
- Բայց դրանք արդեն նախընտրական հնարքներ են: Ի՞նչ է նշանակում` ժողովրդից հարցնենք, թե Սահմանադրության այս կետը փոփոխենք, թե չէ: Դա նշանակում է հանրաքվե: Պլեբեսցիտը հանրաքվե չի: Հետևաբար, այս ամենն արհեստածին է: Ավելի անկեղծ կլինեին, եթե ասեին` հարց բարձրացնենք Սահմանադրության այս նորմը փոխելու մասին: Սա ինձ համար ավելի հասկանալի կլիներ: Բայց Սահմանադրություն փոխելու գործընթացը մեզանում մշակված է, և նման խնդիրներ չեն առաջադրվում ու լուծվում ընտրություն ներից մեկ-երկու ամիս առաջ: Բացի այդ, պնդում են, թե մեծամասնականով ընտրվող անհատները դառնում են ընտրակեղծիքներ իրականացնողները: Այս պնդումը ոչ թե իրականության հետ կապ չունի, այլ շեղում է: Մեր իրականությունը փաստում է, որ թե´ իշխանության, թե´ ընդդիմության կուսակցություններն ընտրությունների ժամանակ նույնպես դարձել են կեղծիքներ իրականացնողները: Այլ հարց է, որ մեծամասնական ընտրակարգով երբեմն առաջադրվում են հիմնականում գործարար շրջանակների ներկայացուցիչներ, ովքեր քաղաքականության հետ մեծ իմաստով կապ չունեն և փորձում են խորհրդարանն օգտագործել իրենց բիզնեսի համար որպես քաղաքական տանիք: Այս հարցադրմանը կարելի է համաձայնել: Բայց եթե մեծամասնական ընտրակարգը վերացնենք, այդ մարդիկ արդյո՞ք չեն փորձի նույնը անել կուսակցությունների միջոցով: Մեր օրենքը թույլ է տալիս, որ ոչ կուսակցականներն ընդգրկվեն կուսակցության ցուցակում: Ընդ որում կսկսեն նաև վճարել կուսակցություններին` նրանց ցուցակներում անցողիկ տեղ գրավելու համար: Հետևաբար, այս առաջարկության հեղինակները, թող ներվի ինձ, կարող է ավելի շատ նպատակ են հետապնդում ոչ թե խորհրդարանի որակական կազմը փոխելու, այլ վճարվող գումարները կուսակցական գանձարաններ ուղղորդելու: Կներեք, բայց դա հասարակությանը բացարձակապես հետաքրքիր չի: Արդյունքում կունենանք քաղաքական առումով ոչ բավարար խորհրդարան: Հետևաբար, այս հարցադրումը, կրկնում եմ` իրավական առումով անհիմն է` հակասահմանադրական, իսկ մարտավարական առումով` արհեստածին: Իմ կարծիքով, ովքեր պնդում են այս հարցի շուրջ, ուզում են ընտրությունները տանել լարված, քաղաքական սուր մթնոլորտում, երբ հանրությունը կարող է երկփեղկված լինել, և ընտրության որևէ արդյունք հանրության կողմից պետք է ընդունելի չլինի: Սա թակարդ է:
Մենք պետք է վերադառնանք մեր պատմական արժեքների բնօրրանը
- Կարծում եմ` կհամաձայնեք, որ ընտրական գործընթացը պետք է գաղափարական, ծրագրերի մրցակցություն լինի: Սակայն արդեն այսօր լուրեր են շրջանառվում, թե շատ հնարավոր է` փոքր կուսակցությունների ղեկավարներն ընդգրկվեն խոշոր կուսակցությունների, մասնավորապես, ՀՀԿ ցուցակում: Այդպիսով արդյո՞ք ավելի ճիշտ չէ, որ գաղափարախոսության կուսակցապետերը լինեն միևնույն կուսակցական ցուցակում:
- Ընտրապայքարը գաղափարային հենքի վրա անցկացնելը հնարավոր կլիներ այն պարագայում, երբ հանրային ուշադրության կենտրոնում առաջանային հարցերի շարք, որոնց լուծումը կարող էր փոխել քաղաքացու առօրյան: Եթե մեզ հաջողվեր ունենալ այդ հարցերի օրակարգը, մենք կունենայինք մրցապայքար, որը խարսխված կլիներ հանրային կյանքի կազմակերպման հայեցակարգային մոտեցումների վրա: Ձեր հարցում նկատում եմ` ինձ եք ակնարկում: Եթե ոչ, համենայն դեպս իմ օրինակով կխոսեմ: Չի բացառված ՀՀԿ և Քրիստոնեա-դեմոկրատական միության համագործակցությունը նախընտրական այս կարճաժամկետ հատվածում, թեպետ մենք համագործակցում ենք 2007-ից սկսած: Այդ համագործակցության մեջ կան գաղափարական ընդհանրություններ: Տեղյակ եք` ՀՀԿ-ն անդամագրվում է Եվրոպական ժողովրդական կուսակցությանը (ԵԺԿ-ին), որը եվրոպական քրիստոնեա-դեմոկրատական կուսակցությունների ալյանսն է: Այնպես որ, այս առումով մենք ՀՀԿ-ի հետ շատ մեծ ընդհանրություններ ունենք: Մեր կողմնորոշումը դեպի Արևմուտք է, դեպի եվրոպական արժեքներ: Մենք պետք է վերադառնանք այն պատմական արժեքների բնօրրանը, որտեղից սկսել ենք: Այս առումով մեր և ՀՀԿ-ի ընկալումները հիմնականում համընկնում են: Հիմա նախընտրական փուլում նման համագործակցության հնարավորությունն, իհարկե, չի բացառվում:
Ե´վ իշխանությունը, և´ ընդդիմությունն այլևս մարտի 1-ի ռեսուրս չունեն
- Պարզապես շատերի կասկածն է հարուցում, որ բոլորը շատ են խոսում արդար, թափանցիկ ընտրությունների մասին: Իսկ մարդիկ ուզում են բացի խոստումներից, նաև իշխանությունների գործը տեսնել:
- Ակնհայտ չէ՞ միթե, որ ՀՀ-ԵՄ հարաբերությունները որակապես նոր փուլ են մտել: Երբևէ մեր վարչապետը տարվա մեջ 3-4 անգամ Բրյուսել չի գնացել: Ակնհայտ չէ՞ միթե, որ երբևէ եվրոպական պետությունների ընկերակցությունն այդքան վստահաբար չի վերաբերվել Հայաստանին` որպես իր գործընկերոջ: Հիմա ԵԺԿ-ին անդամակցությունն իհարկե լուրջ պատասխանատվության ստանձնում է նշանակում: Իսկ այդ պատասխանատվության առաջին քայլն արդյո՞ք առաջիկա ընտրությունները չեն: Սա փորձություն է և´ Հանրապետութ յան նախագահի, և´ ՀՀԿ-ի համար: Ընդ որում, ես մի անգամ արդեն ասել եմ` և´ իշխանությունը, և´ ընդդիմությունը այլևս «մարտի 1-ի» ռեսուրս չունեն:
