«ԿԱՐԵԼԻ Է ԱՊՐԵԼ ՄԱՅՐԱՔԱՂԱՔԻՑ ՀԵՌՈՒ, ԲԱՅՑ ՉԼԻՆԵԼ ԳԱՎԱՌԱՑԻ»
Լյուդվիգ Հարությունյանը երիտասարդ բեմադրիչ է և դերասան, «Արտավազդ» մրցանակի դափնեկիր: Մոտ 7 տարի աշխատում է Գյումրու Վ. Աճեմյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնում: Բեմադրել է 5 ստեղծագործություն, խաղացել մոտ մեկ տասնյակ դեր: - Լյուդվիգ, ուզում եմ հենց սկզբից հարցնել. մեր օրերում, երբ շատերը ձգտում են այսպես կոչված եկամտաբեր մասնագիտություների, դու ինչու՞ ընտրեցիր բեմադրիչի և դերասանի մասնագիտությունները: - Հետաքրքիր հարց տվեցիք: Ես ծնվել և մեծացել եմ «թուրքի թաղ» կոչվող տարածքում, որն հիմա Արցախի թաղամաս է կոչվում: Այստեղ հիմնականում արհեստավորներ են ապրում, բիզնեսի մարդիկ: Նրանք հեռու են արվեստից, չնայած սիրում են երաժշտություն լսել, երբեմն նաև թատրոն հաճախել: Ես խախտեցի թաղամասում ընդունված պատկերացումները մասնագիտության ընտրության հարցում: Անսպասելի էր շատերի, նույնիսկ ծնողներիս համար: Չէի ասի, թե թատրոնի համար խենթանում էի, հերթապահում թատրոնի մուտքի մոտ կամ էլ դիտում բոլոր ներկայացումները: Իմ սերն ու ձգտումները մի քիչ պարփակված էին: Բայց մի օր որոշեցի ու եկա Թատրոնի և կինոյի ինստիտուտի Գյումրու մասնաճյուղ: Ընդունվեցի: Սոցիալական խնդիրն, իհարկե, կարևոր է, բայց երբ արդեն տրվում ես մասնագիտությանը, օրավուր խորանում նրա մեջ, առաջին պահ չես էլ մտածում սոցիալական ապահովվածության մասին: - Այսօր շատերի համար է դա դարձել կարևոր: Գիտեմ տասնյակ երիտասարդների, ովքեր իրենց մեջ խլացնում են ձգտումները գիտության կամ արվեստի հանդեպ, որովհետև չեն տեսնում սոցիալական հեռանկար: - Դուք իրավացի եք: Այդ մտածողությունը, գուցեև հոգեբանությունը` դեռևս առկա է: Երևի բոլոր ժամանակներում էլ այդպես է եղել: Չէի ասի, թե նոր երևույթ ու նոր մտածողություն է, պարզապես հիմա մի քիչ այդ ամենը սրվել է: Ամեն մեկն ուզում է իր կյանքը յուրովի դասավորել, ապրել ապահով, չունենալ ֆինանսական հոգսեր և կարիքներ: Բայց անհնար է մեռցնել ներքին մղումները: Ես հիմա հաճախ եմ զգում դժվարություններ, նեղսրտում եմ, բարկանում, բայց չեմ կարող պատկերացնել, թե կթողնեմ թատրոնն ու կհեռանամ: - Իսկ ի՞նչ է քեզ համար թատրոնը: - Ես կարող եմ մեր շատ մեծերի ասույթները հիշել, նրանց գնահատականները հնչեցնել, բայց դրանք իմը չեն, ուստի կարող են կեղծ հնչողություն ունենալ: Թատրոնն ինձ համար աշխատավայր է, ուր ես գնում եմ ամեն օր, որպեսզի կարողանամ ինքնահաստատվել, ինքնադրսևորվել: Ստեղծագործական աշխատանքը տարբերվում է բոլոր աշխատանքներից: Հասարակը, սովորականը այստեղ վերածվում է բոլորովին նոր ու անսովոր մի իրողության և իրավիճակի: Կամա-ակամա ձգվում ես, կերպարանափոխ վում: Կարծես պատերն էլ օգնում են քեզ` գնալու դեպի բացահայտումները, մարդաճանաչողությունը: Իսկ թատրոնի խնդիրը մարդուն ճանաչելն է: Ցերեկները, երբ փորձեր են ընթանում, ես թատրոնը կկոչեի լաբորատորիա, իսկ երեկոյան` հանդիսավայր: - Իսկ հե՞շտ է մարդուն ճանաչել: - Եթե հեշտ լիներ, մի քանի հազար տարի գրականությունը, թատրոնը և կերպարվեստը գոյություն չէին ունենա: - Շատերը թատրոնին նայում են որպես զվարճավայրի: Իսկ դու՞: - Ոմանց համար այն զվարճավայր է, տեղ, ուր գնում են ծիծաղելու, զվարճանալու, հանգստանալու: Ես չեմ ժխտում այդ տեսակետը, չեմ ելնում դրա դեմ: Ես ունեմ թատրոնի մասին իմ պատկերացումները: Իմ բեմադրություններում ձգտում եմ շատ ավելի լրջորեն խոսել մարդու մասին, քննարկել խնդիրներ, որոնք մտահոգում են բոլորին: Բայց թատրոնը չեմ ուզում վերածել ժողովարանի: Այն նաև խաղի ու երևակայության տեղ է: Պետք է չկորցնել հանդիսանքի ու խաղի պատրանքը: Դրանով է թատրոնը հետաքրքիր և գեղեցիկ: - Դու ապրում ես Գյումրիում, այսպես ասած` մեծ շարժումներից, թատերական բուռն կյանքից հեռու: Այս հանգամանքը չի՞ կաշկանդում: - Իհարկե, շատ լավ կլիներ, եթե ապրեի մեծ քաղաքում, մշակութային և թատերական կենտրոններին մոտ: Բայց ես չեմ բարդույթավորվում: Գյումրին հարուստ ավանդույթների և մեծ մշակույթի քաղաք է: Չդիմեմ պատմությանը` սնապարծ չերևալու համար, սակայն ասեմ, որ այստեղ ապրելով` ես ինձ կենտրոններից զատված չեմ զգում: Երևանը հեռու չէ, կարելի է հաճախ լինել, ներկայացումներ նայել, մասնակցել թատերական ընթացքին: Ապրելով Գյումրիում` Թատերական գործիչների միության պատվերով ստեղծել եմ բեմադրություն, արժանացել եմ «Արտավազդ» մրցանակի: Շատ վաղուց պիտի մտածեինք այն մասին, որ մշակույթի հարցում մղվեինք դեպի ապակենտրոնացումը: Ռուսաստանի օրինակը հրաշալի է: Սանկտ-Պետերբուրգը մշակութային հզոր կենտրոն է: Կարելի է կատարել խոստումներն, ու Գյումրին էլ վերածել մշակութային կենտրոնի, մանավանդ` բոլոր նախադրյալները կան: - Չե՞ս կարծում, որ այնուամենայնիվ փոքր քաղաքն ազդում է հոգեբանության և աշխարհայացքի վրա: - Կարելի է մեծ քաղաքում ապրել և գավառացի մնալ: Նաև կարելի է ապրել մայրաքաղաքից հեռու և գավառացի չլինել: Ամեն ինչ մարդն ինքն է ձևավորում և ստեղծում: Միջավայրն, իհարկե, մեծ կարևորություն ունի, սակայն չպետք է պարփակվել այդ միջավայրի ներսում, ապրել այնպես, ինչպես ակվարիումի մեջ: Գյումրին վերջին տարիներին շատ է փոխվել, կարծես վերադարձել է այն մթնոլորտը, որը եղել է երկրաշարժից առաջ: Կա գեղարվեստական ակտիվություն, կան շարժումներ: Քաղաքի կյանքում կարևոր դեր կատարեցին Կոնսերվատորիան, Թատրոնի և կինոյի ինստիտուտը, Գեղարվեստի ակադեմիան: Կան թանգարաններ, ցուցասրահներ: Այս ամենը երաշխիք է, որ աստիճանաբար ընդարձակվում են հոգևոր կյանքի սահմանները: Ուրեմն, պարփակվելու մասին խոսք լինել չի կարող: Այսօր մեր թատրոնը ղեկավարում է Նիկոլայ Ծատուրյանը` մայրաքաղաքի բնակիչ: Նա իր հետ բերում է մայրաքաղաքի շունչը, մեր շատ դերասաններ նկարահանվում են, խաղում նաև մայրաքաղաքային նախագծերում: - Ի՞նչ կարծիք ունես քո հասակակիցների մասին: - Միանշանակ չէ կարծիքս, սակայն, ընդհանուր առմամբ շատ դրական է: Միանգամայն այլ սերունդ է ձևավորվում, որն իր վրա է կրում ժամանակի բոլոր ազդեցութ յունները: Արդեն հաղթահարվել են շատ կարծրատիպեր, փոխվել են նրանց պատկերացումները: Ես դասավանդում եմ Թատրոնի և կինոյի ինստիտուտի Գյումրու մասնաճյուղում: Ուրախանում եմ` տեսնելով նրանց նպատակասլացությունը, առաջադիմական հայացքները: Մեծերը, գիտեմ, երբեմն այլ գնահատականներ են տալիս, այլ կերպ նայում, սակայն պետք չէ միշտ քննադատողի կեցվածք ընդունել: Այս սերունդը, որը նաև իմ սերունդն է, ազգային արժեքներ է կրում: Իսկ սա արդեն շատ մեծ ձեռքբերում է: Այնպես չէ՞: - Դու երիտասարդական թերթի կարիք զգո՞ւմ ես: - Գիտեմ, որ «Ավանգարդը» շատ երկար տարիներ երիտասարդական թերթ է եղել: Գիտեմ նաև, որ ամեն մի համար կարդացել են ու քննարկել: Ես ոչ միշտ, բայց կարդում եմ նաև «Ավանգարդ» թերթը: Հատկապես ուրախանում եմ, որ անդրադարձ կա մեր բանակին: Ես ծառայել եմ բանակում, ուր մեզ հանձնում էին թերթի համարները: Կարևոր դեր է կատարում թերթը բանակում: Հիմա շատ կուզենայի, որ երիտասարդական թերթ ունենայինք, բարձրացնեինք մեզ հուզող խնդիրները, բանավեճեր ծավալեինք: Ճիշտ է, շատերն այսօր մղվում են դեպի համացանցը, սակայն տպագիր խոսքը մի քիչ այլ նշանակություն ունի:
