Գործելու ժամանակը
Անցած տարի քաղաքային տրանսպորտի գործող ուղեվարձը պահպանելու և այն գծատերերի բացված ախորժակից պաշտպանելու համար քաղաքացիական պայքարը կարծես թե հաջող հանգրվանի հասցվեց: Սակայն վերջերս մի նոր «աչքալուսանք» հնչեց. միջազգային փորձագետներն իրենց ուսումնասիրությունների արդյունքում եզրահանգել են, թե ուղևորավարձը պետք է սահմանել 200-ից 250 դրամ: Այդ առաջարկին դեմ արտահայտվեց «Իրազեկ և պաշտպանված սպառող» հասարակական կազմակերպությունը: Նրա նախագահ Բագրատ ՊԻՊՈՅԱՆԻ հետ էլ փորձեցինք մի քանի հարց ճշտել:
- Ի՞նչ արդյունք կարող ենք ակնկալել Երևանի քաղաքապետարանի հետ բանակցելու Ձեր փորձերից:
- Ես ուզում եմ քաղաքապետարանի հետ համաձայնության գալ, որպեսզի ներկայացված առաջարկությունները քննարկեն բաց, թափանցիկ, և դրանք վերլուծության ենթակա լինեն բոլոր կողմերի համար: Հանրային տրանսպորտի հարցերը կարգավորող հանձնաժողովն ունի 30-ից ավելի անդամ: Մի քանի նիստերի մասնակցությունից ստացածս տպավորությունն այն է, որ այդ մարդկանց գերակշռող մեծամասնությունը այդտեղ նստած է միայն ձեռք բարձրացնելու համար: Միջազգային փորձագետները պատասխանատվություն չունենալով, ասում են, որ հրապարակված` 200-250 դրամ գինը ուղևորահոսքի և սպասարկման համար անհրաժեշտ ծախսերի համեմատության արդյունք է: Ընդ որում, շահույթը հաշվարկված է 15 տոկոսի չափով: Միջազգային փորձագետները վերգետնյա տրանսպորտի ուղևորահոսքը որոշելու համար այն համեմատել են մետրոյի ուղևորահոսքի հետ: Ստացված արդյունքը արտապատկերել են վերգետնյա տրանսպորտի համար: Եթե նույնիսկ այլ երկրների դեպքում սա գործում է, մեր երկրի համար չի կարող գործել: Այդ երկրներում ուղևորահոսքն անփոփոխ է, իսկ մեր երկրում քաղաքացին չի կարող ուշ երեկոյան օգտվել վերգետնյա տրանսպորտից, որովհետև այն պարզապես չի լինում: Արդյունքում երեկոյան ժամերին մետրոյից օգտվող քաղաքացիների թիվն ավելի մեծ է լինում, հատկապես ձմռանը: Ըստ այսպիսի հաշվարկների, դեկտեմբերին քաղաքային տրանսպորտից ավելի շատ մարդ է օգտվում, քան սեպտեմբերին, ինչն ուղղակի անհեթեթ է: Սա կոպիտ սխալ է: Բացի այս, այդ փորձագետները փաստում են, որ կան երթուղիներ, որոնք արդյունավետ չեն, երթուղիները սխալ են գծվել: Այսինքն` երթուղու վերանայման խնդիր կա: Իսկ նոր երթուղին ավտոմատ ձևով փոխելու է թե´ ուղևորահոսքը, թե´ շահագործվող մեքենաների թիվը, թե շահույթի չափը...
- Բայց ի՞նչ պարտադիր է, որ քաղաքային տրանսպորտը մասնավորը շահագործի և շահույթ ունենա: Շատ քաղաքներ կան, որտեղ տրանսպորտը շահույթով, էլ չասենք` գերշահույթով չի աշխատում:
- Դա էլ առանձին խնդիր է: Մենք, որպես քաղաքացի, իրավասու ենք պահանջել, որպեսզի Երևանում տրանսպորտն աշխատի ոչ թե մասնավորի շահույթի, այլ քաղաքացու համար: Իհարկե կան երկրներ, որտեղ մասնավորն է սպասարկում իրականացնում, բայց պետությունը որոշակի արտոնություններ է տալիս` հարկային արտոնութ յուններ կամ դոտացիա: Տարբեր երկրներում այդ խնդիրը տարբեր կերպ է կարգավորվում: Ամենասխալն այն է, երբ առանց քո առանձնահատկություները հաշվի առնելու պարզապես ընդօրինակում ես ուրիշներին: Եթե ինչ-որ մեկը կարող է պետությունից էժան գնով իրականացնել տվյալ սպասարկումը և շահույթ ստանալ, թող անի. սա կլինի արդարացված մասնավորեցում: Երկար ժամանակ հենց այս մոդելն եմ առաջարկում: Ինձ ասում են` դա երկարաժամկետ գործընթաց է: Իսկ ես առաջարկում եմ նաև միասնական ավտոպարկի ստեղծում, երթուղիների օպտիմալացում: Պատասխանը նույնն է` այդ ամենը երկար ժամանակ է պահանջում: Իսկ ահա մասնավորի դեպքում էլ այլ հարցեր են առաջանում. քաղաքացին ի՞նչ մեղավոր է, որ օգտագործվող դիզելային վառելիքը թանկ է, ձեր ցանցը վատն է. քաղաքացին մի՞թե մեղավոր է, որ ձեր կազմած երթուղին սխալ է գծվել... Ու այսպես` ձեր բազմաթիվ սխալների պատճառով քաղաքային տրանսպորտի ինքնարժեքը թանկացել է. այդ ամենի հետ քաղաքացին ի՞նչ գործ ունի, նրա մեղքը ո՞րն է: Անսխալ վիճակ ստացեք, տեսեք` գինն ինչքան է, հետո նոր քննարկենք:
- Լավ, բայց ինչո՞ւ են Ձեր այդ առաջարկությունները մերժում:
- Ըստ էության, արված առաջարկի վերաբերյալ աշխատանքի մերժում ոչ մեկից չեմ լսել: Ասում են` սկզբում հասկանանք այսօրվա վիճակը... Այսօրվա վիճակը նրանք հասկանում են իրենց ու տնտեսվարողների շահերի տեսանկյունից, ուզում են հասկանալ` նաև քաղաքացու պահանջներից ելնելով: Ուղևորահոսքի հաշվարկները ոչ բոլորի համար էին սպասելի: Հիմա կտեսնեն, որ կան վարորդներ, ովքեր շատ գումար են աշխատում հենց 100 դրամ ուղեվարձով, կամ պլանը շատ բարձր է... էս կատաստրոֆիկ շեղումները, կարծում եմ` իրենց համար էլ էր նորություն:
- Լավ, չեմ ուզում անձնավորեմ, բայց գոնե տրանսպորտի վարչության պետն այդ ամենը չպե՞տք է իմանար:
- Ես այն կարծիքին եմ, որ այս երկրում միջին օղակի չինովնիկները էական գործառույթներ չունեն. նրանք հանձնարարականներ են կատարում: Հիմա ունենք փաստացի պատկերը, և եկել է իրականում գործ անելու ժամանակը. մինչև հիմա գործ չի արվել:
